ROERMOND
GESCHIEDENIS
In 1607 komt er weer een kapel op de zandheuvel. Het aantal gelovigen neemt toe en het gebouw wordt snel te klein. In 1610 verrijst een grotere kapel en dit op initiatief van Petrus Pollius, die de Roermondse vicaris-generaal is van 1609 tot 1611. Hij legt ook de eerste steen. De kapel is in 1613 voltooid. De devotie voor Onze-Lieve-Vrouw in ’t Zand neemt nog meer toe en hierdoor wordt de kapel vergroot in 1684 en nogmaals in 1689.
Tijdens de 80-jarige oorlog (1568-1648) wordt in 1578 de kapel afgebroken. De Spanjaarden vinden dat de Staatse militairen van Willem van Oranje zich er dan niet meer kunnen verschansen. Dit gebeurt tijdens het Beleg van Roermond (1577-1578).
In 1797, tijdens de Franse overheersing, wordt de kapel gesloten. Vijf jaar later, in 1802, wordt de Mariakapel heropend.
In 1862 besluit Monseigneur Joannes Paredis (1795-1886), de bisschop van Roermond, de kapel toe te vertrouwen aan de Paters Redemptoristen. Dit is een grote stimulans voor het godshuis, omdat deze paters een sterke devotie voor Maria hebben. Later gaat het eigendom van de kapel over naar het parochiebestuur. In 1866 wordt het huidige Mariabeeldje, dat rond 1500 is gemaakt door een houtsnijdersgilde uit Mechelen, gerestaureerd en van polychromie ontdaan. Hierdoor worden de bonte kleuren van het beeldje verwijderd. In dat jaar wordt ook de kapel verbouwd, vergroot en verbeterd. Er komt een processiegang tussen kapel en klooster. In 1877 is de beeltenis van Maria en de kleine Jezus gekroond door de Roermondse bisschop Joannes Paredis (1795-1886). Dit gebeurt met twee gouden kroontjes, bezet met parels en diamanten. De kroning zorgt voor de nodige publiciteit en daardoor neemt het aantal bedevaartgangers nog verder toe. De kapel wordt weer te klein om de zeer talrijke pelgrims te kunnen ontvangen. Er komt een nieuwe kapel …
De eerste steen van de huidige Kapel van Onze-Lieve-Vrouw in ’t Zand wordt gelegd in 1895. Dit gebeurt door de bisschop van Roermond; Franciscus Boermans (1815-1900). De initiatiefnemer en stimulator van de nieuwe kapel is Pater J. Lohmeijer (1855-1917). De bouw van de kapel is ontworpen door architect Johan Kayser (1842-1917); een leerling van Pierre Cuypers (1827-1921). Deze kapel is vrijwel geheel in neogotische stijl opgetrokken. In 1896 wordt de kapel ingezegend.
In 1921 treft een zware najaarsstorm de kapeltoren en deze moet worden afgebroken. Drie jaar later is de kapel weer een toren rijk. Dit is de huidige toren, die ontworpen is door de Roermondse architect Caspar Franssen (1860-1932); ook een leerling van Pierre Cuypers.
In 1940 brengt een novemberstorm weer schade aan de kapel toe. In dat jaar wordt de kapel verkocht door het kerkbestuur van Sint-Christoffel aan de Redemptoristen; de orde van de Allerheiligste Verlosser (Redemptor).
Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) loopt de kapel oorlogsschade op. Dit gebeurt in januari 1945, vlak vóór de bevrijding van Roermond. Het dak wordt door Duitse granaten vernield en ook het interieur van de kapel wordt vernietigd door het oorlogsgeweld. In 1947 is de kapel hersteld.
In 1954 is de Mariatroon gemaakt door de Gebroeders Brom uit Utrecht. Hierin staat het miraculeuze Mariabeeldje.
In 1987/1988 wordt de kapel gerestaureerd en geïnnoveerd. Helaas richt in 1990 een storm weer schade aan. In 1992 lijdt de kapel opnieuw schade en de oorzaak is nu een nachtelijke aardbeving. Het restauratie werk wordt uitgevoerd door de firma Schoonekamp uit Amsterdam en is in 1994 klaar.
BEDEVAARTSOORD
In de Kapel Onze-Lieve-Vrouw in ’t Zand is de triomfboog opvallend én indrukwekkend. Deze boog is 1904/1905 geschilderd door Albin Windhausen (1863-1946) naar schetsen van de befaamde, Roermondse architect Pierre Cuypers (1827-1921) en Pater Jan Kronenburg (1853-1940), rector van de Kapel Onze-Lieve-Vrouw in ’t Zand.
De kapel laat beeldhouw- en houtsnijwerken zien van kunstenaars, als Jos Thissen (1840-1920) en Hermanus te Riele (1842-1922), die in 1897 het triomfkruis en preekstoel heeft gemaakt. De kruiswegstaties zijn geschilderd op koper en zijn het werk van de Duitse schilder Albin Windhausen (1863-1946).
De grote, gebrandschilderde ramen uit 1896, 1897, 1904 en 1990-1992 zijn ontworpen en gemaakt door onder meer Frans Nicolas (1855-1939), Eugène Laudy (1921-1995) en Atelier Flos uit Steyl. Het altaar van Sint-Jozef getuigt van mooi houtsnijwerk. Het is in 1898 gemaakt door Jos Thissen (1840-1920).
Het beeldje van Onze-Lieve-Vrouw in ’t Zand staat in het kapelletje van de kapel. Maria is omgeven door een stralenkrans met 13 lichtjes. Deze 35 centimeter hoge beeltenis is bekend geworden door gebedsverhoringen. Het is dan ook een wonderdadig beeld. Al eeuwen gaan mensen naar de kapel om te bidden bij Maria en hun dankbaarheid aan Haar te uiten. Dit bewijzen de meer dan 7.000 devotietegels aan de wanden van de processiegang tussen de kapel en het voormalige kloostergebouw. Met de tegeltjes aanbrengen is begonnen in 1927.
Het kapelletje in de grote kapel dateert uit 1878. Naast het beeldje ligt de put, waaruit ooit het beeldje is opgehaald. De achterwand laat een mozaïek zien met de kroning van Maria in de hemel. Dit mozaïek is in 1879 gemaakt door Luigi Solerti uit Innsbruck.
In de processiegang is ook een ruimte waar devotionalia te kop zijn. Boven de kranen in de processiegang is een schildering van Onze-Lieve-Vrouw in ’t Zand. Maria is er omringd door een tegeltablet waarop taferelen zijn verwerkt uit de geschiedenis van de kapel en het beeld. Bij de buitendeur van de processiegang, aan de zijde van de Parklaan, zijn stenen ingemetseld, welke verwijzen naar het verleden van de kapel. Deze processiegang is dagelijks geopend.
Bij de kapel, aan de Parklaan, ligt een Kruiswegpark, dat in de periode 1910-1920 is aangelegd. Een plan van Pierre Cuypers (1827-1921) ligt hieraan ten grondslag.
BEREIKBAARHEID
Roermond ligt in het midden van de provincie Limburg, nabij de autoweg Eindhoven-Maastricht. De Kapel van Onze-Lieve-Vrouw in ’t Zand ligt buiten het centrum van de stad en wel aan de Kapellerlaan en Parklaan.
Op de webstek www.kapelinhetzand.nl is de nodige informatie te vinden.
BELEVING
De Roermondse Kapel in ’t Zand is voor mij een bedevaartplaats om graag te verblijven. De geschiedenis van de kapel vertelt veel, in de kapel is heel wat te zien en er heerst een innemende sfeer om er te zijn, te bidden en te denken.
De kapel heeft mooie, gebrandschilderde ramen, een indrukwekkende triomfboog en nog veel meer om te laten bewonderen. Wat mij het meest treft, is het genadebeeld. Hiernaar kan ik lang kijken. Ik zie de stralenkrans en tel 13 lichtjes.
Vlakbij het beeld ligt de put, waaruit de beeltenis van Maria is opgehaald. Tegen de wand is een groot mozaïek aangebracht, waarop de kroning van Maria in de hemel is uitgebeeld.
In de processiegang raak ik onder de indruk van de duizenden votieftegels. Ik verneem dat er ruim zevenduizend tegeltjes aan de muren zijn bevestigd. Wat zijn dit vele uitingen van pelgrims om hun dank aan Maria te tonen.
In de processiegang zijn de gebrandschilderde ramen zeker het bewonderen waard. Wat wordt hier veel van de geschiedenis van de kapel duidelijk gemaakt. Halverweg de processiegang kom ik bij kranen. Hier is de plaats om water uit de put te halen. Aan dit water kennen bedevaartgangers veel waarde toe. Boven de kranen zie ik een schildering van Onze-Lieve-Vrouw in ’t Zand. Dit kunstwerk is omringd door een tegeltableau met taferelen van de geschiedenis van dit Nederlandse bedevaartsoord.
In de kapel tref ik de tekst aan van het gebed tot Onze-Lieve-Vrouw in ’t Zand, Hulp van de Christenen. De tekst luidt:
“Onze-Lieve-Vrouw in ’t Zand,
in Uw goedheid
helpt U allen die naar U toe komen.
Veel mensen hebben U om hulp gevraagd.
Ze hebben U aangeroepen
in tijden van nood en ellende,
toen de stad werd geteisterd door de oorlog,
bedreigd door brand of overstromingen.
In Uw Kapel hebben zij om hulp gevraagd
en zij hebben verhoring gevonden.
Ik vraag U daarom:
wees ook nu
een steun en toeverlaat
voor allen die het nodig hebben.
Maria, bid voor mij.”
Geplaatst 8 augustus 2020
~~~
