In deze rubriek worden de door mij bezochte processies geplaatst. Ik wens u veel lees en kijk genoegen.
Jan van Wijk
~~~
BELGIË
-Baarle-Hertog
-Kalfort
-Scherpenheuvel
-Zutendaal
BAARLE-HERTOG – KAARSKENSPROCESSIE
In het noorden van België ligt het plaatsje Baarle-Hertog. Op de zondag na 15 augustus, de dag van Maria Hemelvaart, vindt elk jaar de Kaarskensprocessie plaats. Deze wordt georganiseerd door de Stichting de Vrienden van Lourdes.
Om 8 uur in de avond is er een eucharistieviering in de Sint-Remigiuskerk. Tijdens deze dienst staat Maria centraal met gebeden en gezangen. Na de bijeenkomst in de kerk komen de aanwezigen met een brandend kaarsje naar buiten en begint de Kaarskensprocessie. De rondgang laat taferelen zien uit het leven van Bernadette Soubirous in Lourdes. Uitgebeeld worden belangrijke fasen uit haar leven, zoals het beleven van de verschijningen, het hoeden van schapen, het leven in het “cachot” en het ondervragen door geestelijken. Tijdens de processie strooien bloemenbruidjes met rozenblaadjes en wordt een bijzonder mooi Mariabeeld meegedragen. Achter dit beeld lopen geestelijken en heel wat belangstellenden uit Vlaanderen en Nederland. Honderden kaarsjes verlichten de avond, want huizen, cafés en restaurants zijn verduisterd. Tijdens de feeërieke processie wordt gebeden en gezongen.
Sinds 1951 trekt de Kaarskensprocesie en deze is in de loop van de jaren uitgegroeid tot een drukbezochte traditie.
Geplaatst: 9 september 2019
~~~
KALFORT – MARIA OMMEGANG
In het Vlaamse Kalfort, dat gelegen is nabij Puurs, tussen Antwerpen en Mechelen, trekt jaarlijks de Maria Ommegang. De stoet vindt plaats op de 2e zondag na 15 augustus.
In een akte van 1155 wordt gesproken over Siger van Calfort, heer van Coolhem, die door deel te nemen aan kruistocht een reliek heeft meegebracht. Dit wordt in de huidige processie ook verbeeld. Vele bedevaartgangers zijn naar de reliek gekomen. Zij gaan naar een kapel om genezen te worden van oogziekte.
De geschiedenis van de bedevaart te Kalfort gaat terug tot in de middeleeuwen. Al rond 1300 wordt in de kapel te Kalfort een reliek van de tranen van Christus vereerd en is er sprake van grote volksdevotie. De reliek is mogelijk afkomstig van de Abdij van Cornelimunster. Een andere bron verwijst naar de kruistochten, dat een monnik of pelgrim de relikwie heeft meegebracht. In deze tijd vestigen zich zusters te Kalfort om de vele pelgrims te ontvangen.
In 1552 komen gasthuiszusters naar Kalfort. Dit zijn augustinessen en zij vestigen zich in het klooster Vrededaal. Aan de verering van de relikwie komt in 1566 abrupt een eind door vernietigingen van beeldenstormers. De kapel en het klooster van de zusters worden door de Geuzen in brand gestoken. Hierdoor gaat de reliek van de tranen van Christus verloren.
Enige jaren later is er in Kalfort de verering van een Mariabeeld. Dit 16e eeuwse beeld is gevonden in de Molenbeek en wordt nog steeds in Kalfort vereerd. Mogelijk is dit beeld afkomstig van het vernielde klooster van de gasthuiszusters. Het beeld heeft de naam “Onze-Lieve-Vrouw ten Traan”. De toevoeging “ten Traan” is toe te schrijven aan de verloren reliek met de tranen van Christus. Het Mariabeeld is rechtopstaand en de Moeder Gods draagt de kleine Jezus op de linkerarm. In de rechterhand houdt Zij een scepter vast. Maria is blootshoofds en heeft lang haar, dat in grote lokken op de rug valt. Zij heeft een glimlachend gezicht en haar rechterknie komt door het kleed heen, dat in het midden opplooit. Jezus houdt in de linkerhand een kleine wereldbol vast en zegent met de andere hand.
In de 17e eeuw wordt het Mariabeeld gekleed met een Spaanse mantel en er komen vele pelgrims naar deze beeltenis. In de periode 1678-1885 komen 17 genezingen vakblindheid voor. Rond 1800 bezetten Fransen troepen Vlaanderen en het in het openbaar belijden van het geloof krijgt geen kans.
In 1857 heeft Kalfort een eigen parochie en de bedevaart krijgt nieuwe impulsen. In het portaal van de kerk staat een 17e eeuws, stenen beeld van Onze-Lieve-Vrouw met Jezus. Sinds 1952 is er de Kalfortse Rozenkransweg. Deze bestaat uit 15 meer dan levensgrote groepen en zijn gemaakt door beeldhouwer Herman De Cuyper (1904-1992).
Bij de jaarlijkse Maria Ommegang te Kalfort zijn ongeveer 1000 mensen actief. Sinds 1998 is er de vernieuwde Maria Ommegang, die aansluitend op de plechtige eucharistieviering wordt gehouden op de 2e zondag na 15 augustus. Deze ommegang beeldt de geschiedenis van Kalfort uit en brengt hulde aan Maria. De stoet bestaat onder meer uit vlaggendragers, vendelzwaaiers, bazuinblazers, valkeniers, priesters, kruisvaarders, gasthuiszusters, edellieden, muziekgroepen, Franse bezetters, boerenfamilies, leden van historische genootschappen en … het beeld van Onze-Lieve-Vrouw ten Traan.
Voor meer informatie is de webstek www.kalfort.be/ommegang te bezoeken.
Geplaatst 18 juni 2022
~~~
SCHERPENHEUVEL – KAARSKENSPROCESSIE
Op de eerste zondag na Allerheiligen van 1 november, wordt in Scherpenheuvel de Kaarskensprocessie gehouden. De geschiedenis van deze processie gaat eeuwen terug. Al in 1633 is in Scherpenheuvel met bedevaarten begonnen. Er is dan ook sprake van een eeuwenoude traditie. De reden van het ontstaan van de Kaarskensprocessie ligt in het jaar 1629 en ook dit bewijst het bestaan van een zeer oud, immaterieel erfgoed. In dat jaar lijdt de bevolking heel veel onder een ernstige pestepidemie, die vele slachtoffers eist. Door deze zware epidemie besluiten gelovigen hun heil te zoeken bij Maria. Zij dragen het beeldje van Haar rond de kerk van Scherpenheuvel en begeleiden het door kaarsen te dragen. Het is als een wonder, dat na de processie de pest verdwijnt. Ook wordt beweerd dat de processie is ontstaan door het ontsteken van kaarsen met Allerzielen, dat op 2 november valt. De kaarsen dienen dan als eerbetoon van de nabestaanden aan hun overleden verwanten, vrienden en kennissen. Voor het ontstaan van de Kaarskensprocessie wordt ook verwezen naar het jaar 1734, als een andere epidemie heerst, en Maria in processie om hulp wordt gevraagd. De meeste bedevaartgangers houden het ontstaan van de processie bij het jaar 1629.
De dag van de Kaarskensprocessie begint in de ochtend met een eucharistieviering in de basiliek. Om 15.00 uur is er een lof in de bomvolle basiliek, waarbij het orgel klinkt, een koor zingt, het Heilig Sacrament op het altaar wordt geplaatst en daarna wordt het Mariabeeld op het altaar gezet. Vervolgens verlaten de deelnemers aan de processie de basiliek. Voor de basiliek wordt het eeuwenoude Mariabeeld getoond en volgt een korte plechtigheid. Daarna zet de stoet zich in beweging en de route gaat door de straten rondom de basiliek. Aan de processie nemen honderden pelgrims deel, waaronder leden van groepen van de scouting, geestelijken, bedevaartgangers van alle leeftijdsgroepen en natuurlijk ook de befaamde beeltenis van Onze-Lieve-Vrouw. Om 16.00 uur is er als afsluiting een plechtigheid in de basiliek en wordt het beeld van Onze-Lieve-Vrouw weer op het hoofdaltaar geplaatst.
Met het houden van de Kaarskensprocessie wordt het bedevaartseizoen afgesloten, dat is begonnen op 1 mei.
Op de dag van de Kaarskensprocessie wordt in de straten rond de basiliek een jaarmarkt gehouden. In tientallen marktkramen worden allerlei producen aangeboden, waaronder kleding, vleeswaren en snoep.
Geplaatst: 7 november 2022
~~~
ZUTENDAAL – ONZE-LIEVE-VROUW HEIL DER KRANKEN
Op 15 augustus, de feestdag van Maria Tenhemelopneming, is er een processie in het Limburgse Zutendaal.
Voorafgaand aan de processie is er om 9.30 uur een drukbezochte eucharistieviering in het Mariapark. Hier staan ruim 600 stoelen klaar om de bezoekers een plaats te bieden. Tijdens de viering worden Marialiederen gezongen en de overweging staat ook in het teken van Onze-Lieve-Vrouw, die hier onder de naam “Heil der Kranken” wordt vereerd.
De processie begint bij het Mariapark om 10.45 uur en trekt door enkele straten van het dorp. In de stoet gaan onder meer mee drager met vaandel met Maria-afbeelding en de tekst van Onze-Lieve-Vrouw van Zutendaal, vele blauwe en witte vlaggen waar jongeren voor zorgen, geestelijken zijn verantwoordlijk voor het Heilig Sacrament en door mensen met sterke schouders wordt het beeld van Onze-Lieve-Vrouw gedragen. Langs de route hebben bewoners een Mariabeeld zichtbaar voor het raam of bij de woning geplaatst.
Onderweg wordt stilgestaan bij onder andere de Woonzorgcampus Oosterzonne, waar de plaatselijke fanfare, met wel 20 muzikanten, enkele Marialiederen te gehore brengt.
De rondgang van zo’n drie kwartier eindigt bij de kerk. Hier vindt nog een korte plechtigheid plaats en alle deelnemers en medewerkers aan de viering en de processie worden door Italiaanse, goed Nederlands sprekende, pastoor bedankt. Vele kinderen laten blauwe en witte ballonnen op en daarna is er op het kerkplein nog een gezellig samenzijn.
Geplaatst: 16 augustus 2022
~~~
FRANKRIJK
LOURDES – SACRAMENTSPROCESSIE EN LICHTPROCESSIE
Bij goed weer, dit wil zeggen droog en niet al te warm, is er om 17.00 uur de eucharistische processie. De stoet start op de Bedevaartweide, ter hoogte van de Grot, maar dan wel aan de andere kant van de rivier Gave de Pau. De processie eindigt in de ondergrondse Heilige Pius X-basiliek. Deze rondgang wordt genoemd de heilig Sacramentsprocessie, waaraan vele pelgrims deelnemen. Deze processie symboliseert de pelgrimerende kerk. In de lange stoet bedevaartgangers bevinden zich ook vele zieken. Dit komt, doordat Lourdes de plaats voor de zieken is om bij Maria op bezoek te gaan. Tijdens de viering in de ondergrondse basiliek wordt ook de ziekenzege gegeven. Bij onbestendig weer, als flinke regenbuien, harde wind of erg hoge temperatuur de context minder aangenaam maken, wordt de processie niet gehouden, maar is er wel de samenkomst in de ondergrondse basiliek.
De tweede processie van de dag is een pure mariale stoet, die in de avond wordt gehouden. Deze lichtprocessie brengt veel pelgrims naar het Heiligdom van Lourdes. De pelgrims dragen kaarsjes, vaandel en vlaggen en zij komen uit heel wat landen. De lichtprocessie is een uiting van veel devotie voor Onze-Lieve-Vrouw. Een verlicht processiebeeld begint aan de rondgang om 21.00 uur. Ongeacht het weer, deze processie gaat altijd door.
Tijdens de lichtprocessie hebben duizenden een kaarsje vast en de vlam wordt door een beschermkapje behoed voor uitwaaien. Op de vlambeschermer staan in vier delen teksten in het Duits, Engels, Frans, Italiaans, Latijn, Nederlands en Spaans.
Bij het zingen van het “Ave Maria” worden duizenden kaarsjes naar omhoog gebracht. De processie is niet enkel meegaan met een kaarsje en zingen, maar ook bidden op de Esplanade van het Heiligdom van Lourdes. Na zo’n 45 minuten staan de deelnemers rijen dik op het plein voor de Rozenkransbasiliek.
Om 22.00 uur is de processie voorbij en het luidop bidden en zingen maakt plaats voor de stilte van ingetogenheid. De lichtprocessie ervaren verwarmt het hart.
De bedenker van de lichtprocessie is Pater Marie-Antoine de Lavaur (1825-1907), geboren als Léon Clergue in Lavaur. De kapucijn-missionaris is een apostel van Onze-Lieve-Vrouw. In 1863 introduceert hij de lichtprocessie te Lourdes. Ook initieert hij de grote kruisweg op de heuvel Espéluges. Ook is er een grot in deze Calvarieberg. Het gedenkteken is ingezegend op 31 augustus 2013 op initiatief van de “Associatie voor de herdenking van Pater Marie-Antoine”. Marie-Antoine de Lavaur wordt ook genoemd “de heilige van Toulouse”.
Geplaatst 2 april 2022
Gewijzigd 22 april 2022
~~~
NEDERLAND
BERGEN OP ZOOM – MARIA OMMEGANG
Elk jaar trekt de Maria Ommegang door de straten van het centrum van mijn stad, Bergen op Zoom. Dit gebeurt sinds 1945. Immers, de geboorte van de Maria Ommegang ligt in de Tweede Wereldoorlog.
Tijdens zijn preek op 15 augustus 1943, de dag van Maria Hemelvaart, doet kapelaan Willem Ooijens de belofte, dat als de stad blijft bespaard van groot oorlogsgeweld er elk jaar een dankstoet voor Maria wordt gehouden.
In de basis is de Maria Ommegang een religieuze stoet. In de loop van de jaren zijn historische elementen van de Markiezenstad ingebracht. Hierdoor is de dankstoet voor een breed publiek aantrekkelijker gemaakt. Meer en meer heeft de Maria Ommegang zich ontwikkeld tot een duurzaam, cultureel en religieus immaterieel erfgoed.
In de dankstoet is Maria de basis en daaromheen wordt veel uitgebeeld, waaronder verhalen uit zowel het Oude, als het Nieuwe Testament. Hierdoor is de jaarlijkse dankstoet een wat laat vervolg op de Bergse Kruisommegang uit de middeleeuwen, welke in 1572 is gestopt. De eerste naoorlogse Maria Ommegang heeft op 15 augustus 1945 door de straten van Bergen op Zoom getrokken. De belofte is dan in praktijk gebracht.
Bij de devote en kleurrijke dankstoet zijn zo’n 1000 vrijwilligers betrokken, waaronder niet enkel ouderen, maar ook veel jongeren. De Maria Ommegang is dan ook flink geworteld in de lokale en regionale gemeenschappen. Familiebanden binnen de Maria Ommegang zijn opvallend en menige deelname gaat over van moeder/vader op dochter/zoon en op kleindochter/kleinzoon.
Sinds 1945, na de bevrijding van Bergen op Zoom op 27 oktober 1944, is de Maria Ommegang een jaarlijks terugkerende, Bergse traditie en geniet van een grote populariteit. De dankstoet lijkt geen last te hebben van de ontkerkelijking. Groot en klein, oud en jong, kerkelijk of niet-kerkelijk betrokkenen en Bergse/Bergenaar of mensen van elders zijn in Bergen op Zoom en verre omstreken gehecht aan de Maria Ommegang. De dankstoet is met de tijd meegegaan en blijft daardoor voor velen aantrekkelijk.
De dankstoet is voor velen geloofsverdieping en geloofsbezinning. Anderen spiegelen zich aan de boodschappen, welke klinken in de participerende groepen. Ik zie de Maria Ommegang als een dank voor de vrede. De ommegang is een liefdevol appèl op vrede en dit ongeacht de religie van mensen. In de Maria Ommegang gaan kinderen, vrouwen en mannen mee om het vredeswoord aan en van Haar te verkondigen. Het “wees gegroet, Maria” klinkt meer dan eens. Immers, Maria is de Koningin van de Vrede.
De Maria Ommegang in Bergen op Zoom zie ik als uniek in Nederland en Vlaanderen met dans, declamaties, toneelspel en zang. Passages uit het Oude en Nieuwe Testament, de zeven Vreugden van Maria en delen uit de geschiedenis van Bergen op Zoom vormen de hoofdzaken van de jaarlijkse dankstoet, waaraan ook gastmadonna’s uit andere plaatsen deelnemen. In de Maria Ommegang doen ook kindergroepen mee, evenals themawagens als de uitbeelding van Maria Boodschap, Kerstmis en Verrijzenis.
De devotie voor Maria doet meer dan standhouden en dat is in Bergen op Zoom medebepalend voor de aanhoudende populariteit van de Maria Ommegang. Het bezoek aan de Maria Ommegang is gratis. De stoet trekt jaarlijks op de laatste zondag van juni door het centrum van Bergen op Zoom. Het lijkt op een voorbijtrekkend openluchtspektakel. De belofte blijft doorgaan …
Meer info is op www.mariaommegang.nl te vinden.
Geplaatst: 25 september 2019
Laatst gewijzigd: 28 juni 2022
~~~
