‘s-HERTOGENBOSCH
GESCHIEDENIS
Rond 1220 wordt met de bouw van de romaanse kerk van Sint-Jan begonnen. Van dit werk resteert de onderbouw van de toren. In 1350 starten de bouwactiviteiten van de huidige kerk op de plaats van de vorige. De bedevaartplaats ‘s-Hertogenbosch ontstaat door het beeld van de Zoete Lieve Vrouw. Deze beeltenis dateert uit de 13e eeuw en staat sinds het jaar 1380 centraal in de Sint-Jan. De historie vertelt …
In 1380 wordt een oud Mariabeeld gevonden, dat wat is gehavend en door velen als minder mooi wordt gezien. Mensen hebben geen goed gevoel bij het weinig aantrekkelijke beeld. Echter, Maria verschijnt in de dromen van mensen, die zeggen dat het beeld lelijk is. Hierdoor tonen mensen berouw van hun uitspraken. Het Mariabeeld is van eikenhout en dateert uit de periode 1270-1310. Een legende verhaalt, dat een vrouw het beeld bespot, vervolgens valt zij en dan kan zij zich niet meer bewegen. Na dit voorval houden mensen zich nog meer in om wat negatiefs over het beeld te zeggen. Vervolgens wordt de beeltenis van Maria gerestaureerd en krijgt het een opvallende plaats in de Sint-Jan.
Het eerste wonder gebeurt in 1381; een vrouw is al zes weken verlamd en kan niet meer gaan. Zij krijgt een droom en daarin geeft Maria haar de opdracht een wassen been te leggen bij haar beeltenis in de kerk van Sint-Jan. De vrouw wordt wakker en voert uit wat Maria haar heeft gezegd. Als zij het wassen been bij het beeld in de kerk heeft gelegd, kan zij weer gaan.
In 1383 vinden meer wonderen plaats. Een man heeft al anderhalf jaar een heel slecht zicht.Hij belooft in 1382 op bedevaart te gaan naar Maria in ‘s-Hertogenbosch. In 1383 komt hij bij het beeld van Onze-Lieve-Vrouw, bidt tot Haar en verzoekt dat zijn ogen weer beter worden. Even later ziet hij weer als vanouds. Door de wonderen wordt de beeltenis van Maria meer en meer een mirakelbeeld. Dit Mariabeeld ontvangt de naam Zoete Lieve Vrouw en wordt ook genoemd Zoete Moeder.
In het Mirakelboek van de Zoete Lieve Vrouw worden de vele wonderen belicht uit de periode 1381-1603. In dit boek zijn bijna 500 wonderen opgetekend.
Een andere legende gaat over het verdwijnen van de pest … In de 14e eeuw heeft de dodelijke pest al veel slachtoffers gemaakt en de mensen zijn bang besmet te raken door de pandemie. Velen zijn ziek door besmetting en dan is de dood nabij. Op een nacht wandelt Onze-Lieve-Vrouw door de straten van de stad. Het weer is niet uitnodigend om te wandelen, want de wind gaat hevig tekeer. De volgende ochtend is een groot mirakel gebeurd, want iedereen die in de straten woont, waardoor Maria is gegaan, blijkt genezen. Uit dankbaarheid aan Onze-Lieve-Vrouw komt er een jaarlijkse ommegang, die nog steeds door het centrum van de stad trekt.
In de tijd van het ontstaan van het mirakelbeeld wordt de Broederschap van Onze Lieve Vrouw van Den Bosch opgericht. Het doel van deze organisatie is het bevorderen van de verering van Maria. In de 14e eeuw is een “beweeg”, ofwel bedevaart, ontstaan in het centrum van de stad met in het rondgaan het beeld van de Zoete Lieve Vrouw als centraal onderdeel van de stoet. Echter, het voortbestaan van het broederschap wordt bedreigd in 1629, als de overheersing van de protestanten toeneemt en de katholieken hun godsdienst niet meer in het openbaar mogen belijden. De broederschap moet de activiteiten beëindigen en kan pas in 1836 de werkzaamheden weer oppakken. De bidtocht uit dank aan Maria voor het verdrijven van de pestbestaan nog steeds. De dankstoet vertrekt en eindigt in de Sint-Jan.
Na de belegering en val van ‘s-Hertogenbosch in 1629 door protestantse soldaten onder leiding van stadhouder, prins van Oranje en admiraal-generaal Frederik Hendrik van Oranje (1584-1647), wordt het mirakelbeeld gered. De beeltenis verdwijnt uit de Sint-Jan en wordt naar Brussel gebracht om het daar veilig te bewaren. Echter, het beeld blijft maar liefst meer dan 2 eeuwen in Brussel. In 1836 wordt de Broederschap heropgericht. De eerste grote uitdaging is de beeltenis van de Zoete Lieve Vrouw terug naar ‘s-Hertogenbosch te brengen. Pas in 1853 wordt het beeld van Onze Lieve Vrouw van Den Bosch terug naar ‘s-Hertogenbosch gebracht. Hiertoe heeft de Broederschap zich langdurig en intensief ingezet. Vervolgens gaat de aandacht van de Broederschap volledig naar het bevorderen van de Mariaverering in grote de kerk van ‘s-Hertogenbosch.
De geschiedenis van de Sint-Jan is ook bewogen. In 1561 wordt de Sint-Jan bisschopskerk en een grote brand teistert de kerk in 1584. De katholieken worden in 1629 uit de Sint-Jan verdreven door de protestanten en 180 jaar fungeert de Sint-Jan als hervormde kerk. Door toedoen van de Franse keizer Napoleon komt de kerk in 1810 weer in katholieke handen. De kerk ontvangt in 1929 de eretitel basiliek en paus Johannes Paulus II, kerkvader van 1978 tot in 2005, bezoekt de Sint-Jan in 1985. Gedurende vele jaren jaren is de Sint-Jan in restauratie; dit komt door herstel wegens branden en door de slijtage van het oude gebouw. De Sint-Jan is de Brabantse parel van gotische bouwkunst en met het beeld van de Zoete-Lieve-Vrouw en de beeltenissen van honderden heiligen is de kerk een bedevaartsoord geworden. Het is een monument van nationale status.
Het Mariabeeld in de Sint-Jan overleeft branden, oorlogen en twisten. Het staat nog steeds in de Mariakapel, waar dagelijks velen een kaarsje aansteken en zich in gebeden tot de Zoete Lieve Vrouw wenden.
BEDEVAARTSOORD
De Sint-Janskathedraal is een gigantisch bouwwerk en is vanaf grote afstand te zien. Het gebouw heeft een lengte van 115 meter en is 62 meter breed. De torenspits reikt tot 73 meter. In en buiten de kathedraal zijn honderden beelden te zien. In de kerk liggen meer dan 500 grafzerken.
Elke dag komen vele bezoekers in de kathedraal bij Maria op bezoek. Bij de Zoete Moeder wordt veel gebeden en heel wat lichtjes worden er aangestoken. Mensen komt om te bidden, te danken, kracht te vragen, gevoelens te uiten en zich te laten troosten door de Zoete Lieve Vrouw. Daarbij worden vele kaarsje aangestoken en zo verkeert de beeltenis van Maria steeds in het licht.
Steeds verkeert de kapel, waar de beeltenis van Maria staat, in een feestelijke sfeer. Deze kapel wordt onderhouden en vooral met bloemen versierd door leden van de Broederschap van Onze Lieve Vrouw van Den Bosch.
De organisatie van de kathedraal is in handen van de plebaan. Dit is de pastor die in naam van de bisschop de kerk bestuurt.
In de meimaand staat het Mariabeeld middenin de kathedraal. Vele bloemen en kaarsen omringen Onze-Lieve-Vrouw. Het is met name in de maand mei dat er bij het genadebeeld veel wordt gebeden.
In de kerstperiode is in de kathedraal een uitgebreide kerstgroep met kerststal te bezoeken. De voorbereidingen ervan nemen weken in beslag door het plaatsen van vele, opgezette dieren, tal van beelden, enige gebouwtjes en heel wat kerstbomen. Jaarlijks komen zo’n 80.000 bezoekers de bijzondere kersttaferelen bewonderen.
De kathedraal is vrij toegankelijk voor bezoekers en dat gedurende alle dagen van het jaar. Dagelijks zijn er vieringen in de kerk. Deze bedevaartplaats is het drukst bezochte Mariaoord in Nederlanden jaarlijks komen duizenden het beeld van de Zoete Lieve Vrouw in de Mariakapel groeten.
BEREIKBAARHEID
De Sint-Janskathedraal ligt in het centrum van ‘s-Hertogenbosch.
Het adres van de ledenadministratie van de Broederschap van Onze Lieve Vrouw van Den Bosch is Choorstraat 1, 5211KZ ‘s-Hertogenbosch.
Op www.sintjan.nl is actuele info te vinden.
BELEVING
In de kapel van de Zoete Lieve Vrouw van Den Bosch sta ik voor het Mariabeeld, dat sedert de 14e eeuw geschiedenis schrijft. Hier komen dagelijks vele mensen op bezoek. Zij zijn er om te bidden, een kaars aan te steken, te genieten van de schoonheid van de kapel en onder de indruk te raken van het bijzonder innemende mirakelbeeld, dat door bloemen is omgeven. Vlakbij het Mariabeeld ligt het dikke Mirakelboek.
In de kapel verneem ik dat bij de Broederschap van Onze Lieve Vrouw van Den Bosch begunstigers van harte welkom zijn. De leden van deze organisatie zorgen voor de kapel en ontplooien activiteiten.
De tekst van het gebed van de Kapel van de Zoete Lieve Vrouw van Den Bosch raakt me. Het begint met …
“Heilige Maria, Moeder van de Heer en Zoete Lieve Vrouw van deze stad, in het heiligdom dank ik God omwille van U, want velen hebben hier de kracht van Uw gebed ondervonden.”
Tot besluit breng ik een bezoek aan de winkel met devotionalia. Wat is daar veel keus …
Elk jaar is er in de basiliek een uitgebreide kerststal met vele taferelen, waaronder de aankondiging van de engel aan Maria, de pasgeboren Jezus met Maria en Jozef en bezoek aan het jonge kind. Meer dan 100 afbeeldingen zijn gemaakt om de kerststal uniek in Nederland te maken.
~~~Impressies van de kerststal in de basiliek van Sint-Jan te ‘s-Hertogenbosch in 2023~~~
Jaarlijks trekt een bidtocht door de stad met begin- en eindpunt bij de Sint-Jan. De tocht wordt meestal gehouden op de tweede zondag van de maand mei. Zie ook de rubriek “processies”.
Meermaals per jaar bezoek ik de basiliek om bij Maria te bidden en er een kaarsje aan te steken. De Zoete Lieve Vrouw van Den Bosch heeft een uitgebreide garderobe, want gedurende het jaar wisselt Zij van kleding.
De Sint-Jan bezoeken doet mij rust vinden, sfeer proeven en de vele kunstuitingen bewonderen.
Geplaatst: 21 december 2021
Laatst gewijzigd: 12 april 2024
~~~
