GESCHIEDENIS
Sinds de 12e eeuw is er Mariadevotie in Halle. Dit is al het geval voor de komst van het miraculeuze beeld van Haar.
Het beeld van Maria is rond 1210 gemaakt en de oorspronkelijke herkomst is onbekend. In 1267 is het Madonnabeeld geschonken aan de stad en niet aan de kerk. Het verhaal gaat, dat Elisabeth van Hongarije/Elisabeth van Thüringen (1207-1231) de beeltenis van Onze-Lieve-Vrouw heeft. Elisabeth trouwt met Lodewijk IV (1200-1227), landgraaf van Thüringen (1217-1227), die ook de Heilige wordt genoemd. Elisabeth, die in 1235 heilig wordt verklaard, geeft het beeld aan haar oudste dochter Sofia van Thüringen (1224-1275). Sofia wordt in 1240 de tweede echtgenote van Hendrik II (1207-1248), hertog van Brabant (1235-1248), die ook wordt genoemd Hendrik de Edelmoedige. Sofia van Thüringen is dan van 1240 tot in 1275 hertogin van Brabant. Zij geeft het beeld door aan haar familielid Machteld van Brabant (1200-1267). Machteld is de dochter van Hendrik I (1165-1235), hertog van Brabant (1183-1235) en Mathilde van Boulogne (±1165-1210), hertogin van Brabant (1183-1210), die ook Mathilde van de Elzas en Mathilde van Lotharingen wordt genoemd. Machteld van Brabant overhandigt het beeld van Onze-Lieve-Vrouw in 1267 aan de stad Halle. Hierdoor komen vele pelgrims naar Halle en de stad groeit uit tot een groot bedevaartsoord.
De processie met het beeld dateert van vóór 1335, want in 1335 worden kwijtscheldingen van straffen voor begane zonden verleend aan deelnemers aan de processie. Officieel wordt dit verklaard op 4 mei 1335, als te Avignon aanwezig zijn aartsbisschop en bisschoppen. Avignon is dan de residentie van de paus.
Een Mariakapel is er al in Halle en dit voordat er een kerk komt. In de lange periode 1341-1467 wordt de kerk gebouwd, die is toegewijd aan de heilige Martinus van Tours/Sint-Maarten (±316-397). Door de grotere kerk kunnen de vele bedevaartgangers worden ontvangen.
In 1344 wordt opgericht de Broederschap van Onze-Lieve-Vrouw van Halle. Doelstellingen van deze organisatie zijn bijdragen leveren tot het behoud en de promotie van Onze-Lieve-Vrouw van Halle, zoals processies en bedevaarten.
Er vinden wonderbaarlijke gebeurtenissen plaats bij het genadebeeld van Onze-Lieve-Vrouw van Halle en het eerste mirakel gebeurt in 1389. Er doen zich wonderen voor als een dood geboren kindje tot leven komt, een blind kind ineens kan zien en een kind verdrinkt maar komt weer tot bewustzijn.
De kerk is ingezegend in 1409. Dit gebeurt door Pierre d’Ailly (1351-1420), als Pierre V d’Ailly, bisschop van Cambrai/Kamerijk (1396-1411).
In 1420 ondertekent Martinus V, paus in de periode 1417-1431, een document. Martinus is geboren uit een invloedrijke, adellijke familie als Oddone Colonna (1368-1431). Hij kiest de naam Martinus ter ere van de heilige Martinus van Tours (±316-397), met de naamdag 11 november en dat is de dag van zijn uitverkiezing tot paus.
Bijzonder in de kerk is de achthoekige doopkapel en deze dateert uit 1440.
Een legende uit 1489 vertelt, dat Onze-Lieve-Vrouw van Halle kanonballen opvangt in haar mantel om de stad te beschermen tegen de troepen van Filips van Kleef (1459-1528), edelman, veldheer en admiraal van de Nederlanden (1485-1488). Maria zorgt zo voor het afslaan van de aanvallen.
In 1520 bezoekt Karel V (1500-1558) de kerk om Maria te danken voor de huldiging tot keizer van het heilig Roomse Rijk. Hij is Rooms-Duits koning en keizer (1519-1556) en verder onder meer Heer der Nederlanden (1506-1555), koning van Aragón (1516-1556), aartshertog van Oostenrijk (1519-1522) en in zijn hele jonge jaren hertog van Luxemburg (1500-1506).
De basiliek is de enige in België, die is vereerd met een offergave van Henrik VIII van Engeland (Henry VIII, 1491-1547). Hij is onder meer koning van Engeland (1509-1547) en koning van Ierland (1541-1547). In 1534 sticht hij de Anglicaanse Kerk.
Een gedenksteen in de basiliek herinnert aan de belegering van Halle door een leger onder leiding van Olivier van den Tympel (1540-1603), Heer van Corbeke en officier in het leger van Willem van Oranje (1553-1584). Dit gebeurt op 9 en 10 juli 1580 om de Spanjaarden te verdrijven, maar de aanvallen mislukken.
Albrecht VII (1559-1621), aartshertog van Oostenrijk, landvoogd van de Zuidelijke Nederlanden (1595-1598) en de Habsburgse Nederlanden (1598-1621) huwt in 1599 met Isabella van Spanje (1566-1633), landvoogdes van de Zuidelijke Nederlanden (1621-1633). Zij hebben veel invloed op de organisatie van de katholieke kerk. In 1621 nemen de aartshertogen het beheer van de bedevaart van de geestelijken af en dragen dit over aan de jezuïeten. Zij doen dit vanwege ongeregeldheden van de plaatselijke clerus.
De bedevaartplaats heeft veel te lijden onder oorlogen, de Franse Revolutie (1789-1799) en in 1816 worden de jezuïeten verbannen uit België. Na de Franse Revolutie mogen in 1801 weer erediensten worden gehouden.
Sinds 1866 staat de beeltenis van Maria in het hoogkoor van de kerk. Op 4 oktober 1874 is de kroning van het beeld. Dit gebeurt na toestemming van Pius IX, paus in de periode 1846-1878, geboren als Giovanni Maria Mastai-Ferretti (1792-1878).
In 1933 is de kerk een beschermd monument.
Op 15 augustus 1946 is het document ondertekend tot verheffing van de kerk tot basiliek. Dit gebeurt door paus Pius XII (1939-1958), geboren als Eugenio Maria Giuseppe Giovanni Pacelli (1876-1958). Sindsdien wordt de kerk ook genoemd Onze-Lieve-Vrouwebasiliek.
Sinds 1959 is de crypte ingericht als museum. Hier is onder meer te zien een bul van Avignon uit 1335, hierin verklaren bisschoppen in het Franse Avignon dat er aflaten worden verleend door deelname aan de processie. Door de kwijtschelding van straffen voor zonden, doen veel mensen met de stoet mee. Verder toont de crypte het Guldenboek van de Broederschap uit 1344 en een document van paus Martinus V uit 1420.
Mathilde d’Udeken d’Acoz (1973), de latere koningin van België, huwt op 4 december 1999 met Filip (Leopold, Lodewijk, Maria), kroonprins van België. Na de huwelijksvoltrekking schenkt zij het bruidsboeket aan de Zwarte Madonna van Halle. Dit is een veelzeggend gebaar, want Onze-Lieve-Vrouw van Halle wordt aangeroepen voor onder andere zwangerschap.
BEDEVAARTSOORD
In het midden van het priesterkoor staat het Mariabeeld. Dit is een kopie, want uit veiligheidsoverwegingen bevindt het origineel zich op een verborgen plek. Het is een donker beeld en meet 95 cm. Van Maria zijn het hoofd en de handen van hout en dat is ook bij de beeltenis van de kleine Jezus. De kleding van Maria en Kind is van linnen dat met gips is bewerkt. De gezichten zijn donker en daardoor is het een zwarte Madonna. Het zwart komt door geoxideerd zilver en/of de walm van kaarsen.
De Mariakapel bevindt zich aan de noordzijde van de basiliek, waar het genadebeeld heeft gestaan, voordat het is geplaatst in het hoge, grote priesterkoor. Daarna komt er een andere beeltenis van Onze-Lieve-Vrouw.
In de basiliek zijn vele, kleurrijke glasramen te zien. Enkele van deze ramen geven de historie van het Mariabeeld van Halle weer en zijn gemaakt in de periode 1891-1908 door de Gentse glazenier Joseph Casier (1852-1925). Uitgebeeld zijn onder meer Maria die Jezus zoogt, enige ridders, het Mariabeeld in processie en de aartshertogen Albrecht ven Isabella van Oostenrijk.
In de basiliek hangen schilderijen over mirakels uit de 17e eeuw, die zijn toegeschreven aan Onze-Lieve-Vrouw van Halle.
De crypte bewaart een deel van de stronk van de eeuwenoude boom, waarvan wordt verteld dat hieraan een Mariabeeldje heeft gehangen in de 12e eeuw. Deze boom ligt onder het priesterkoor, op de plaats waar nu het miraculeuze beeld staat.
De basiliek is dagelijks geopend.
BEREIKBAARHEID
Het genadebeeld staat in de Sint-Martinusbasiliek, die ook Onze-Lieve-Vrouwebasiliek wordt genoemd. Het adres is:
Grote Markt 21, 1500 Halle.
Op www.kerkgroothalle.be is actuele info te vinden.
BELEVING
Bij het naderen van de basiliek zie ik een beeltenis van Onze-Lieve-Vrouw boven de poort.
Als ik bij het genadebeeld kom, zie ik een zittende Madonna met de Latijnse naam “sedes sapientiae” dat “zetel van wijsheid” betekent. maria is ook afgebeeld als “Virgo lactans” en dit Latijn staat voor “zogende Maagd”. Maria wordt dus zittend weergegeven en geeft haar Zoon de borst.
In de basiliek zijn nog meer afbeeldingen van Maria, waaronder een piëta.
In de basiliek zijn ook ex voto’s en deze dankuitingen aan Onze-Lieve-Vrouw bewijzen de grote eer aan de Moeder Gods.
Bijzonder mooi vind ik de vele glas-in-loodramen, waarbij Maria veelvuldig wordt verbeeld.
OMGEVING
Voor een bezoek aan de hoofdstad Brussel is het slechts 20 km overbruggen. In Brussel zijn onder meer te bezoeken Grote Markt en kerken.
De Brusselse Sint-Katelijnekerk is toegewijd aan Catharina van Alexandrië (287-307). De barokke klokkentoren is uit 1629. Tussen 1854 en 1874 is de kerk gebouwd op de plaats van een voormalig godshuis. Het interieur toont onder andere het 14e eeuwse, stenen beeld van de Zwarte Madonna.
De Kerk Onze-Lieve-Vrouw van Goede Bijstand ligt aan de Kolenmarkt te Brussel en is voltooid in 1694. Het barokke gebouw toont een houten Mariabeeld uit de 14e eeuw en het heeft gezorgd voor wonderen aan gelovigen. In 1628 ontvangt de beeltenis de naam Onze-Lieve-Vrouw van Goede Bijstand. In de nis boven de grote toegangsdeur staat een beeltenis van Maria uit 1910.
De Sint-Niklaaskerk is gelegen aan de Brusselse Boterstraat en is toegewijd aan de Heilige Nicolaas van Myra. Hij is de beschermheilige van onder meer kooplieden en studenten. De eerste vermelding van de kerk is uit de 12e eeuw. Het gebouw is meermaals geteisterd door oorlogen en slechte weersomstandigheden. Buiten beelden van Sint-Nicolaas is er onder andere een schrijn van de Martelaren van Gorcum. Een beeldhouwwerk van Maria, Kind en engelen siert de ingang van de kerk. Het is een werk uit het atelier van Peter Paul Rubens (1577-1640).
De Sint-Michiel en Sint-Goedelekathedraal ligt aan het Sinter-Goedelevoorplein te Brussel. De grote kerk is voltooid in 1519. In het gebouw is Maria te bewonderen. In de kathedraal zijn vele praalgraven van vooraanstaande personen, zoals dat van Albrecht van Oostenrijk (1559-1621), zijn vrouw Isabella Clara Eugenia van Spanje en vorstin van Oostenrijk (1598-1621) en kunstschilder Rogier van der Weyden (±1399-1464).
Geplaatst: 31 januari 2024
Laatst gewijzigd: 28 februari 2024
~~~
