HASSELT
GESCHIEDENIS
De Mariaverering in Hasselt bestaat al vele eeuwen. In de 13e eeuw is een kapel gebouwd in een hazelaarsbos. Inwoners van de stad Hasselt worden “Hasselaren” genoemd en deze benaming is afgeleid van het woord “hazelaar”.
Een document uit 1308 vermeldt het bestaan van een broederschap, gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw, met het doel de armen mensen in de stad te helpen. In 1334 is een “clerckenkapel” gebouwd door leden van de broederschap. Hiertoe heeft Adolf II van der Mark (1288-1344), prins-bischop van Luik (1313-1344) toestemming gegeven. Deze kapel staat aan de handelsroute Brugge-Keulen (Köln). Langs deze weg komen veel pelgrims die op weg zijn naar de grote bedevaartplaatsen in Aken (Aachen) en Maastricht. In 1357 is de kapel ingewijd. Door het bezoeken van de kapel zijn bij pelgrims mirakels verricht. Deze wonderbaarlijke genezingen vinden plaats bij het beeld van Onze-Lieve-Vrouw. Dit miraculeuze beeld wordt jaarlijks in een processie meegedragen. Processies zijn voor het eerst vermeld in 1495.
In de 16e eeuw maken godsdienstoorlogen een einde aan de Mariaverering in Hasselt. In 1645 komt de processie terug in het straatbeeld. In de 2e helft van de 17e eeuw geeft Alexander VII paus van 1655 tot in 1667 (Fabio Chigi, 1599-1667) aflaten aan pelgrims en talrijke bedevaartgangers komen naar Hasselt. Het beeld van Onze-Lieve-Vrouw ontvangt de naam “Virga Jesse”. Dit betekent tak of twijg aan de boom van Jesse. In de processie wordt het lied gezongen ter ere van de Maagd van Jesse. Jesse is de vader van koning David.
Vanaf 1682 trekt de processie niet meer jaarlijks maar eens per 7 jaar. Het miraculeuze beeld gaat mee in de processie. De keuze van eens per 7 jaar is gemaakt omdat in naburige steden ook een stoet trekt eenmaal in de 7 jaar.
De kapel uit de 14e eeuw raakt in bouwvallige staat en wordt begin 1727 afgebroken. Op dezelfde plaats komt de kerk van Onze-Lieve-Vrouw Virga Jesse is gebouwd in de periode 1727-1731. De eerste steen wordt gelegd door de twee burgemeesters van Hasselt Jan Loyens en David Kemps. Op 8 september 1731 wordt de nieuwe kerk ingewijd door de Jan- Baptist (Johannes-Baptista) Gillis, de Luikse wijbisschop (suffragaanbisschop) van 1729 tot in 1736.
De Franse Revolutie (1789-1799) brengt een verbod op de processie. In 1798 is het Mariabeeld verborgen door een lid van de broederschap en blijft zo veilig bewaard. Op 30 juli 1803 is het Mariabeeld weer terug in de kerk. Het meubilair is door de Franse bezetter verkocht. De minderbroeders zijn verantwoordelijk voor de kerkelijke organisatie en de veiligheid van het beeld in de periode 1846-1899. In 1867 is het Mariabeeld gekroond in naam van Pius IX, paus van 1846 tot in 1878 (Giovanni Maria Mastei-Ferretti, 1792-1878). De kroning is verricht door Théodore Alexis Joseph de Montpellier (Mérode)(1807-1879), bisschop van Luik (1852-1879) op 15 augustus 1867. De herinnering aan de kroning is tegen de muur van de basiliek te zien. De gouden kronen zijn een geschenk van de Hasseltse bevolking.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) is de kerk flink beschadigd en later heropgebouwd.
Op 6 mei 1998 is de kerk verheven tot basiliek. Johannes Paulus II, paus van 1978 tot in 2005 (Karol Józef Wojtyla, 1920-2005) heeft de opwaardering van de kerk tot basiliek verleend. Een aandenken is tegen de muur van de basiliek bevestigd.
BEDEVAARTSOORD
Het Onze-Lieve-Vrouwebeeld Virga Jesse staat bij het wit en zwart marmeren hoofdaltaar achter een transparante bescherming. Het beeld is 1 meter hoog, uit één stuk eikenhout gesneden en dateert uit het eerste kwart van de 14e eeuw. Maria heeft Jezus op de arm en beiden zijn gekroond. Het hoofd van Maria is iets naar links gedraaid. Ze draagt een witte sluier over een blauw kleed en heeft een ruime mantel aan. De Luikse beeldhouwer Jean Delcour (1627-1707) heeft het hoofdaltaar gemaakt, dat uit de cisterciënzerabdij van Herkenrode komt. Bij het Mariabeeld wordt veel gebeden en er branden bij Onze-Lieve-Vrouw vele kaarsen.
Lied ter ere van de maagd van Jesse:
“De boom van Jesse is gegroeid,
een Maagd ontsproten aan koning David
heeft de Zoon van God ter wereld gebracht,
die vrede heeft gebracht
en de Aarde en de hemel met elkaar heeft verzoend.”
Hasselaren geven elk zevende jaar, dat de stoet trekt, een geschenk aan hun Virga Jesse. In 1989 heeft kunstenares Simone (Maria Germaine) Reynders (1924-2016) de opdracht ontvangen een wandtapijt te maken. Het tapijt, met de afmetingen 230 cm bij 180 cm, stelt Virga Jesse voor in de kruin van de boom van Jesse en Maria is omgeven door mirakels. Het tapijt hangt in het voorportaal van de basiliek.
De zevenjaarlijkse processie gaat door op de 2e, 3e en 4e zondag van de maand augustus. In deze periode zijn er vele activiteiten in Hasselt.
De basiliek is elke dag open.
BEREIKBAARHEID
Adres van de basiliek Virga Jesse: Kapelstraat 14, 3500 Hasselt. De basiliek ligt in het midden van het centrum van de stad.
Actuele info is te vinden op www.kerknet.be/organisatie/pastorale-eenheid-virga-jesse-hasselt en hier is ook nieuws te lezen over Virga-Jessefeesten.
BELEVING
Als ik voor de basiliek sta en omhoog kijk, valt me de hoge voorgevel op. Wat een indrukwekkend gebouw in het centrum van de stad. Bij binnenkomst zie ik een groot, kleurrijk wandtapijt met de afbeelding van Virga Jesse. Kijk, dat is nu welkom heten.
Virga Jesse is de schutpatrones van de stad Hasselt. Het beeld staat vooraan in de basiliek bij het hoofdaltaar. Ik zie Maria en de kleine Jezus en beiden hebben rode wangen. Hier is het wat langer stilstaan, de beeltenis goed bekijken en daarna is het tijd voor enkele weesgegroetjes.
Mooi zijn de glas-in-loodramen met afbeeldingen van onder meer Virga Lesse en een processie. Wat een kleurenpracht! Dit is zo mooi te zien. Bij het raam met de afbeelding van Virga Jesse zie ik de jaartallen 1232 en 1982. Het kunstwerk symboliseert het 750-jarig jubileum.
Naast het beeld van Virga Jesse is een kaarsenkapel. Bij binnenkost is een beeld van Maria met Kind op een pilaar. Er branden vele lichtjes en daar komen er nu nog enkele bij. Daarbij heb ik intenties voor goede vrienden, die met de gezondheid enkele stapjes in de goede richting willen zetten.
Tot besluit maak ik nog een ronde in de basiliek. Vervolgens neem ik plaats en laat de schoonheid van de basiliek op me inwerken. De geschiedenis van de basiliek komt in me op en ik denk aan de eeuwen dat het Mariabeeld een prominente plaats heeft in deze stad. Wat is dit toch een prachtig gebouw!
In Hasselt bezoek ik ook de Sint-Quintinuskathedraal, die in het centrum ligt. Aan de kerk is jarenlang gebouwd, namelijk vanaf de 11e tot in de 19e eeuw en hierdoor zijn verscheidene bouwstijlen te zien. Sint-Quintinus of Sint-Kwinten (+287) is de patroonheilige van de kathedraal en hij is de zoon van een Romeinse senator. Quintinus bekeert zich tot het christendom en trekt als missionaris onder andere naar Gallië en leidt velen naar zijn geloof. Hij wordt gevangen genomen, gemarteld en onthoofd. Hij sterft op de plaats waar later het Franse Saint-Quentin is ontstaan. In de kathedraal zijn mooie afbeeldingen van Onze-Lieve-Vrouw te zien.
OMGEVING
In Hasselt is meer te zien dan de basiliek en de kathedraal, zoals een gezellig centrum met vele monumentale gebouwen en musea.
Hasselt is gelegen op 78 km van Antwerpen, 75 km van Aken, 48 km van Maaseik, 44 km van Maastricht en 17 km van Genk.
In de regio Hasselt zijn vele fietstochten en wandelingen te maken.
Geplaatst: 5 juli 2023
~~~
