DADIZELE
GESCHIEDENIS
Dadizele is al vele jaren een geliefd bedevaartsoord. Reeds in de 12e eeuw stond een kerk of kapel in Dadizele. Onder het bestuur van Margaretha II (1202-1280) is de eerste kerk gebouwd. Zij werd ook Margaretha van Constantinopel genoemd, was gravin van Vlaanderen en doneerde in 1254 belangrijke bedragen om een kerk in Dadizele te bouwen.
In de geschriften van ridder Jan van Dadizele (1432-1481), die ook Jan III van Vleerdeghem werd genoemd, staat dat er jaarlijks een eucharistieviering werd opgedragen ter ere van de overleden Heer Lambrecht van Dadizele, die leefde aan het eind van de 12e eeuw. In 1468 heeft Jan van Dadizele de eerste steen gelegd van de kerktoren in Dadizele. Jan van Dadizele heeft veel voor de bedevaartplaats betekend. Hij laat de kerk herbouwen en vergroten. In 1474 wordt hij soeverein-baljuw, opper-rechtspreker, van het graafschap Vlaanderen en van de Heerlijkheid van Mechelen. In 1476 wordt Jan van Dadizele groot-baljuw van Gent. Later wordt hij raadsheer bij het Gerechtshof en kamermeester van de aartshertog en keizer Maximiliaan I van Oostenrijk (1459-1519) en generaal van de Vlaamse landelijke krijgsmacht. Ook wordt hij tot ridder geslagen. In 1481 wordt Jan van Dadizele vermoord en in dat jaar is het stoffelijk overschot van hem in de kerk bijgezet. In de crypte is het praalgraf van zwarte marmer gemaakt, waarin rusten Jan van Dadizele en zijn echtgenote Catharina Breydel (1431-1499).
Sinds 1353 zijn er mirakelen opgetekend in Dadizele, zoals de legende van de zwarte en witte ossen, het kunnen lezen en zingen van Jan Onraet, een oneindige, rode draad, een blinde krijgt het zicht weer, een verdronken vrouw herwint het leven, stomme mensen krijgen de spraak terug, mensen worden van de pest genezen, vrouwen in barensnood worden geholpen, mensen worden van doofheid genezen en doodgeboren kinderen worden tot leven gewekt.
Drie legenden zijn door taferelen uitgebeeld in het park, naast de basiliek. In 1982 zijn de kunstwerken ingezegend. De legende van de twee witte en twee zwarte ossen gaat over een rijke boer, die op een dag zijn zwarte ossen kwijt is. Er wordt tot Maria gebeden en Zij verschijnt in de gedaante van een vrome vrouw aan een kluizenaar. Maria zegt, dat de zwarte ossen niet meer te vinden zijn, maar wel twee witte ossen. Deze ossen zijn voor de boer als hij een kapel bouwt, die aan Onze-Lieve-Vrouw wordt toegewijd. De boer houdt woord en er komt een kapel.
De legende van de oneindige, rode draad komt van de bouw van de kapel, waarnaar Maria heeft gevraagd. Als de bouw van de kapel gereed is, moet deze worden gewijd. Mensen uit Dadizele gaan naar de bisschop om aan hem de kapelwijding te vragen. Onderweg komen de mensen een vrome vrouw tegen. Zij zegt hen dat het niet nodig is om de wijding aan de bisschop te vragen, omdat Onze-Lieve-Vrouw dit al heeft gedaan. De vrouw zegt ook dat er een rode draad rond de kapel is gespannen en dat de plaats binnen de draad is gewijd. Deze draad blijkt oneindig te zijn.
De legende van Jan Onraet, gaat over een analfabeet, die plots kan lezen en zingen. Op een nacht brengt Onze-Lieve-Vrouw een bezoek aan Jan Onraet, een man die niet lezen en zingen kon. Onder het hoofdkussen vindt hij een liedboek. Hij gaat naar de pastoor, vertelt over het boek, wordt koster, luidt de klokken van de kerktoren en zingt uit volle borst.
In de basiliek van Dadizele staat een miraculeus beeld. Dit is niet het eerste beeld. Het oorspronkelijke beeldje van Onze-Lieve-Vrouw was van eikenhout en dateerde uit de 12e eeuw. In de 17e eeuw werd dit beeldje vervangen door het huidige, albasten beeld. Dit is afkomstig uit het Franse Chartres en is zo’n 50 centimeter hoog.
Tijdens de beeldenstorm in 1566 wordt de kerk onteerd en geplunderd door de protestante Geuzen. In de kerk stond een bijzonder miraculeus beeldje en dit werd gered. In 1581 gebeurt het plunderen en vernielen nogmaals, maar deze keer door de Schotten, die bondgenoten van de Geuzen zijn. Na de godsdienststrijd kwam de vrede terug en dit gebeurde onder het bestuur van Albrecht van Oostenrijk (1559-1621) en Isabella van Spanje (1566-1633), die de voogdij over de Zuidelijke Nederlanden hadden.
In 1658 plunderden en verwoestten de Fransen veel in Dadizele, maar het miraculeus beeldje werd weer tijdig gered en naar Menen gebracht. In 1745 gaat het beeldje naar het Capucijnenklooster in Menen. In 1794 lijdt de kerk opnieuw door de Franse overheersing.
In 1836 is in Dadizele een nieuw Onze-Lieve-Vrouwe-reliek ontvangen en geplaatst in de kerk. In 1854 is er de dogma-verklaring van Maria Onbevlekt Ontvangen. Hierdoor komt de bisschop van Brugge, Joannes Baptista Malou (1809-1864), en bisschop van 1849 tot in 1864, met het plan een basiliek te bouwen. De bisschop twijfelt tussen Dadizele en Westrozebeke, want beide plaatsen zijn bedevaartsoorden. Uiteindelijk kiest hij voor Dadizele. Op 8 september 1859, feestdag van Maria Geboorte, wordt de eerste steen gelegd. In 1880 wordt de kerk ingezegend door Jean Joseph Faict, die leefde van 1813 tot in 1894 en bischop van Brugge was van 1864 tot in 1894. In de jaren daarop groeit Dadizele uit tot een drukbezocht Maria-oord. In 1882 wordt de kerk verheven tot basiliek. Deze titel wordt toegekend door Paus Leo XIII, paus van 1878 tot in 1903 (hij is Gioacchino Pecci en leeft van 1810 tot in 1903). In 1902 wordt het miraculeus beeld van Onze-Lieve-Vrouw, dat op een marmeren troon centraal in de basiliek staat, gekroond door Gustavus Josephus Waffelaert (1847-1931), bisschop van Brugge van 1895 tot in 1931.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog, Grote Oorlog (1914-1918), doet de basiliek dienst als paardenstal en wat later is het gebouw een veldhospitaal dat door de bezetter wordt gebruikt. Het miraculeus beeld is dan in Lendelede en later in Balen. In 1918, aan het eind van de oorlog, is de basiliek nagenoeg geheel vernield. In 1919 start de herbouw van de kerk en komt het Mariabeeld terug naar Dadizele. Van deze bouw heeft Alfons Depauw (1867-1937) uit Brugge de leiding. In 1924 is de basiliek hersteld.
In de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) worden toren en glasramen vernietigd en na de tweede wereldbrand vinden herstelwerkzaamheden plaats.
In 1956 wordt het Maria-Rozenkranspark, het Rosarium, ingewijd door Emiel Jozef De Smedt (1909-1995), bisschop van Brugge van 1952 tot in 1984. Dit park, waarin afgebeelde mysteries en ook een grote altaarkapel staan, ligt naast de basiliek.
In 1959 wordt de nieuwe Onze-Lieve-Vrouwe-troon gezegend.
Sinds juli 2019 bezit de basiliek een reliek met enkele haren van de op 27 april 2014 heilig verklaarde paus Johannes Paulus II (paus van 1978 tot in 2005). Hiervoor is een reliekhouder in kruisvorm gekozen en is er een “pausretabel” gemaakt door Koen Deleu. In het linkerdeel van de triptiek staat centraal Onze-Lieve-Vrouw van Dadizele, ook Maximiliaan Kolbe (1894-1941), Godelieve van Gistel (±1049-±1070) en Moeder Teresa (1910-1997) zijn daar afgebeeld. In het middendeel van het kunstwerk zijn naast Johannes Paulus II ook geschilderd paus Benedictus XVI (1927) en Oscar Romero (1917-1980). Het rechterdeel van het drieluik toont Pater Damiaan (1840-1889), pastoor en opdrachtgever van het kunstwerk Wim Vangheluwe, de achterzijde van Sinterklaas, die rode mantel aan heeft en Juan Diego Cuauhtlatoatzin (1474-1548), waaraan Maria in het Mexicaanse Guadalupe is verschenen in 1531.
De basiliek is een beschermd monument.
BEDEVAARTSOORD
In de basiliek staat het miraculeuze beeld van Onze-Lieve-Vrouw. Het is zo’n 50 centimeter hoog en bevindt zich te midden van een eivormige, zilveren krans, welke met grote bergkristallen is bezet. De bij het beeld weergegeven engelen zijn van massief zilver en dit geldt ook voor de banderol. Op deze band staat de tekst “Heilige Maria, Moeder van God, bid voor ons”.
In de crypte van de basiliek is de graftombe te bezoeken van ridder Jan van Dadizele en zijn echtgenote Catharina Breydel. Ook liggen daar handschoenen, sporen en zwaard van de ridder.
De talrijke glasramen van de Onze-Lieve-Vrouw-basiliek van Dadizele zijn heel bijzonder. Glasramen tonen schoonheid en vakmanschap. Verder zijn de ramen al eeuwen beeldende hulpmiddelen om gelovigen kennis te laten maken met verhalen uit de bijbel en leven van onder andere Maria. De kleurrijke glasramen in de basiliek geven velerlei fasen weer uit het leven en van verschijningen van de Maagd Maria, zoals de geboorte van Maria, Onze-Lieve-Vrouw te Lourdes, de boodschap van de engel Gabriël, de geboorte van Jezus, de vlucht naar Egypte, de gestorven Jezus op de schoot van zijn Moeder, de Tenhemelopneming van Maria, de Kroning van Maria in de hemel en Onze-Lieve-Vrouw van de rozenkrans. Arthur Verhaegen (1847-1917) heeft rond 1880 de glasramen van het hoogkoor van de basiliek gemaakt. Ontwerpen en uitvoeringen van de glasramen zijn ook gemaakt door Jules Dobbelaere (1859-1916) uit Brugge. Echter, door oorlogsgeweld en herstelwerk van de kerk zijn deze pas in 1922 geplaatst. Gustave Ladon (1863-1942) heeft de roosvensters in de dwarsbeuk en de ramen in de zijkapellen gecreëerd. Achiel Ladon (1879-1945) heeft ook meegewerkt aan de glasramen. Later heeft Mieke Verwaetermeulen (1962) het roosvenster boven het orgel gemaakt (1993).
Rondom de basiliek zijn nissen met beelden zichtbaar. Deze zijn gebeeldhouwd door Gentil Vanelslander (1917-1982) uit Dadizele. De kunstwerken zijn gemaakt in de periode 1953-1963.
Naast de basiliek ligt de ingang van het Rosarium of het Maria-Rozenkranspark met onder andere een Onze-Lieve-Vrouwebeeld. Vlak na de ingang zijn drie legenden afgebeeld. De legende dat Maria een kapel wil met het verhaal van de zwarte en witte ossen. De tweede legende betreft het verhaal van de rode draad, dat Maria zelf de kapel heeft gewijd. Het derde, oude verhaal gaat over Jan Onraet, die in een droom door Maria wordt gemaand koster te worden.
Het Rosarium is een bloemenrijk gebedspark. Ook staat in dit park een openluchtkapel, waar de mysteries van het licht zijn verbeeld. Onder dit bouwwerk is een kleine cryptekapel gemaakt voor het bidden en samenzijn in kleine groepen. Achter deze kapel zijn schilderijen geplaatst van een kunstzinnige priester, de in Dadizele geboren Wilfried Joye (1939-2019). Het wandelpad van het park gaat langs de mysteries van de rozenkrans. In het gebedspark staan beeldhouwwerken van Godfried Theunynck (1944).
In Dadizele zijn twee ommegangen uitgezet. De grote ommegang telt 14 staties van de kruisweg en is ongeveer 4 kilometer lang. Bijzonder is de Spaanse Kapel. Dit barokke gebouw is achthoekig en is de 13e statie van de grote ommegang. De kleine ommegang is korter met een lengte van iets meer dan één kilometer. Deze ommegang geeft de “zeven weeën (smarten) van Maria” weer.
Gemiddeld komen per jaar 50.000 bezoekers naar het bedevaartsoord.
BEREIKBAARHEID
Dadizele ligt in West-Vlaanderen en behoort tot de gemeente Moorslede, nabij de stad Kortrijk.
Meer informatie is te vinden op
– www.ick-dadizele.blogspot.com
-www.inforegio.be/gebedspark-rosarium
BELEVING
In de basiliek gaat mijn belangstelling vooral uit naar het altaar, dat is toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt. Ook heeft een wit beeld van “Onze-Lieve-Vrouw van het leven” mijn aandacht, dat beeldhouwer Harry-Arnold Elström (1906-1993) heeft gemaakt.
Heel apart vind ik het om een stukje van de rode draad te mogen ontvangen. Deze oneindige draad maakt Dadizele uniek als bedevaartplaats. Wat is dit een bijzondere traditie voor de pelgrims! De bijbehorende tekst vertelt onder meer:
“Maria,
Lieve Vrouwe van Dadizele,
wij bidden U:
houd ons staande, blijf ons leiden,
in goede en kwade dagen,
door de dood heen
tot in de eeuwigheid.
Amen.”
In de basiliek is ook een reliekschrijn en kunstwerk te zien rond de Heilige Paus Johannes-Paulus II (Karol Józef Wojtyla, 1920-2005), die paus was van 1978 tot in 2005.
Ik verlaat de basiliek en ga naar het gebedspark. Bij de ingang zie ik de afbeeldingen van de drie legenden, die hier zoveel teweeg hebben gebracht. Ik lees en zie typerende weergaven van de verhalen van de ossen, rode draad en Jan Onraet.
Geplaatst: 10 maart 2021
Laatst gewijzigd: 13 augustus 2023
~~~
