GESCHIEDENIS
De naam Montserrat betekent “gezaagde berg” en dit wonderschoon natuurlijk fenomeen is te bekijken vanuit Montserrat en regio. Het bergmassief is vele miljoenen jaren terug ontstaan en beslaat een gebied van 10 km lengte en 5 km breedte. Het hoogste punt van het gebergte is de top van Sant Jeroni met 1236 meter. Sinds 1987 is dit gebied een beschermd natuurpark.
De eerste tekenen van een kluizenaarsbestaan gaan terug naar de 7e eeuw. De eerste vermelding van Montserrat is uit het jaar 888, als Guifré el Pilós, ook genoemd Wilfred de Harige (±840-897) graaf van Barcelona (878-897), landerijen beschrijft, die behoren tot het klooster van Ripoll, waaronder de kerk van Montserrat op een berg.
De eerste informatie van aanwezige pelgrims is gedateerd in het jaar 942. Abt Cesari, oprichter van het klooster Sint Cecilia van Montserrat, is er dan al actief. Oliba van Cerdanya (971-1046), abt van Ripoll (1008-1046) en bisschop van Vic (1018-1046), zendt in 1025 monniken naar Montserrat en komt in conflict met aanhangers van abt Cesari. Hun twist gaat over het eigendom van de berg Montserrat.
Het beeldje van Onze-Lieve-Vrouw kenmerkt zich door een romaanse stijl, is gekleurd en verguld. Het dateert uit het einde van de 12e eeuw. In de volksmond wordt de beeltenis genoemd “La Moreneta” (“de Brunette”). In de 13e eeuw kom het klooster tot grote bloei. In 1409 is de er de verering van de Zwarte Madonna als centrum van religie in Catalonië.
In 1811 steken militairen van Napoleon het klooster in brand en plunderen het gebouw. Een jaar later wordt springstof gebruikt om het klooster te vernielen. Dit gebeurt tijdens de bloedige Onafhankelijkheidsoorlog (1808-1814) tussen enerzijds Spanjaarden, Portugezen en Britten en anderzijds Franse troepen onder leiding van Napoleon Bonaparte (1769-1821). Het vereerde Mariabeeld ondervindt schade en wordt gerestaureerd.
Het portaal van de basiliek is uit het einde van de 12e eeuw. Grote werken aan de huidige basiliek beginnen in 1560 en worden afgesloten met de inwijding van de kerk in 1592. Het gebouw is ruim 68 meter lang, 21 meter breed en 33 meter hoog. Aan beide zijden van het interieur zijn kapellen ingericht, waaronder deze van de Heilige Familie en Onbevlekte Ontvangenis. In 1901 is de huidige voorgevel van de basiliek ingewijd. De architect is Francisco de Paula del Villar y Carmona (1860-1926), die het werk aan de basiliek van zijn vader heeft voortgezet.
In 1881 verkrijgt de kerk de eretitel basiliek. Dit wordt goedgekeurd door Leo XII, paus van 1878 tot in 1903, (Vincenzo Gioacchino Raffaele Luigi Pecci, 1810-1903).
Gedurende de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) worden in Montserrat meer dan 20 monniken vermoord.
Op 27 april 1947 is de intrede van Onze -Lieve-Vrouw van Montserrat (Catalaans: la Mare de Déu de Montserrat) op een zilveren troon, die door sympathisanten is betaald.
In 1952 is het interieur van de basiliek vernieuwd.
Op 7 november 1982 brengt Johannes Paulus II (Karol Józef Wojtyla, 1920-2005), paus van 1978 tot in 2005, een bezoek als pelgrim aan Montserrat.
In de periode 1991 – 1996 is de basiliek aan de buiten- en binnenzijde gerestaureerd.
In 2025 viert Montserrat het 1000-jarig jubileum.
BEDEVAARTSOORD
Montserrat behoort tot de gemeente Monistrol de Montsenet. Het klooster van Montserrat (Catalaans: Monastir de Montserrat) bestaat al eeuwen en ligt op een hoogte van 720 m boven zeeniveau.
Het bedevaartsoord is ook per spoorweg te bereiken, dit is de “cremallera de Montserrat”; het is een tandradspoorweg. Door hiervan gebruik te maken, is het soms langdurig zoeken naar een (betaalde) parkeerplaats niet van toepassing. Ook een kabelbaan brengt bezoekers naar het hooggelegen bedevaartsoord. Op drukke dagen is het met de auto uren wachten voordat een betaalde parkeerplaats beschikbaar komt.
Montserrat biedt niet alleen een basiliek, maar onder meer ook kapelletjes, Heilige Grot, klooster, kruisweg, bibliotheek, museum, restaurants en hotels.
In de basiliek is de Zwarte Madonna te bezoeken en vele bedevaartgangers bidden bij de beeltenis. Maria is zittend weergegeven met de kleine Jezus op de schoot. Het is een tronende, zittende Madonna. Moeder en Kind zien er wonderschoon uit. De kleur van het gezicht en de handen is zwart en dit komt door de eeuwenlange oxidatie van de witte loodverf en de rook van het grote aantal kaarsen de vele olielampen. In de rechterhand heeft Maria een aardbol vast en met de linkerhand beschermt Zij haar Kind. De kleine Jezus zegent met de rechterhand en in de linkerhand heeft Hij een ananas. De hals bij Moeder en Kind is versierd met een broche. Maria heeft schoenen aan en het Kind is blootsvoets. Jezus draagt een lang gewaad.
Hoog boven het priesterkoor is een opvallende glasrozet zichtbaar met de kroning van Maria door de Heilige Drie-eenheid. De echte kroon bevindt zich in het museum van Montserrat. In het priesterkoor zijn ook schilderijen te zien, waaronder mooie werken van Joan Llimona i Bruguera (1860-1926), namelijk de Geboorte van Maria en de Tempelgang van Maria en het indrukwekkende werk Maria Hemelvaart van Lluis Graner i Arrufí (1863-1929).
De basiliek toont vele glas-in-loodramen met afbeeldingen van Maria.
De basiliek en het museum zijn dagelijks geopend.
Bezoekers houden er beter rekening mee, dat er in de avonduren weinig te beleven is in het bedevaartsoord.
BEREIKBAARHEID
Montserrat ligt ten noordwesten van Barcelona.
Adres van het klooster van Montserrat is 08199, Montserrat.
Op www.abadiamontserrat.cat is actuele info te vinden.
BELEVING
Het bedevaartsoord Montserrat is voor mij een bekende plaats, omdat ik hier meermaals ben geweest. Bij voorkeur neem ik een kamer in het bedevaartsoord.
Na verscheidene keren op bezoek te zijn in Montserrat, ben ik er meer en meer van overtuigd dat voor mij het meest relevante van het bedevaartsoord de Heilige Grot (Santa Cova) is.
Om de Heilige Grot te bezoeken neem ik het bergtreintje dat begint op 705 meter hoogte. Met een sterke kabel wordt het op de juiste snelheid gehouden. Binnen 5 minuten heeft dit bijzonder vervoermiddel de pelgrims naar een ruim 100 meter lager gelegen stationnetje gebracht. Het is dan uitstappen en de weg van de rozenkrans volgen. De route telt 15 staties om steeds even halt te houden. Deze weg gaat over een glooiend pad van zo’n 600 meter over grote, platte stenen, die zeker vele duizenden voeten hebben geteld.
Als ik bij de Heilige Grot kom, zie ik dat tientallen kaarsen branden en daardoor is de temperatuur in de ruimte tropisch te noemen. De oude Grot met het beeldje van Onze-Lieve-Vrouw trekt van de bezoeker meteen de aandacht. Maria staat hier, nadat Zij in het jaar 880 op deze plaats is verschenen. De legende vertelt verder dat bij het invallen van de duisternis herders plots een hel licht zien en hemelse gezangen horen. Deze tekens verwijzen naar een plaats op de berg Montserrat. Zij vertellen hun belevenis aan een priester en hij bericht de bisschop van het visioen. De hooggeplaatste geestelijke en vele dorpsbewoners gaan naar de plaats van de verschijning. De lichtstraal kwam uit een grot, onder een rots, waar de figuur van Maria verscheen en een beeld stond. Op grond van deze gebeurtenis wordt het beeld van Maria naar de stad Manresa gebracht. Dan gebeurt een nieuw wonder … Bij het bereiken van een plateau, dat goed is beschermd tegen de wind, is het beeld niet meer te verplaatsen. De onbeweeglijkheid van Maria is een teken voor eenieder dat Zij hier wil worden vereerd. Dit wordt het Heiligdom van Montserrat.
De Heilige Grot is voor mij niet alleen een blijk van historie, maar ook van diepe devotie. Deze Grot is de meest betekenisvolle plaats van het bedevaartsoord.
Na de Heilige Grot is het naar de basiliek gaan. Het donkere Mariabeeld staat hoog boven het priesterkoor.
De gang van de brandende kaarsen is lang met ongeveer 50 meter. Hier staan zeker meer dan duizend kaarsen licht te geven en dit geeft een heel kleurrijk zicht. Hier een kaars aansteken verhoogt de devotie voor Maria.
In afgelopen jaren heb ik het hier in Montserrat wel zien veranderen. Nog steeds is het een drukbezochte plaats, de beeltenis van Maria staat nog altijd erg hoog in basiliek en vele kaarsen branden hier. Dat geeft een vertrouwd beeld. Echter, er moet betaald worden om een en ander te bezoeken en de prijzen zijn, zoals ik ook van anderen verneem, zeker niet laag te noemen. De basiliek is gratis te betreden na 18.00 uur, omdat er dan een rozenkransgebed begint. In de avonduren is er weinig te beleven; basiliek en Grot zijn dicht, evenals de restaurants. De vele hotelgasten kunnen nergens heen en dit staat toch wel in schril contrast tot het leven in Spanje, waar na 20.00 uur het avondleven pas begint.
OMGEVING
Rond Montserrat zijn vele wandelingen en fietstochten te maken om getuige te zijn van fauna en flora en ook liggen te bezoeken plaatsen in de nabijheid.
De wereldstad Barcelona ligt op slechts 50 km van Montserrat en voor het bezoek aan het historische centrum van Vic is het zo’n 60 km rijden.
Het bedevaartsoord Nuria is ongeveer 115 km noordelijker gelegen.
Geplaatst: 2 november 2023
~~~
