GESCHIEDENIS
Príbram is van oudsher een mijnbouwstad. Het ontstaan van de mijnbouw gaat vele eeuwen terug tot de tijd van de Kelten (±600 vóór Christus). In de streek worden gevonden lood, ijzererts, zilver en uraan.
Met de ommuring en hoekkapellen herinnert het huidige complex van de Heilige Berg aan een vesting of burcht, namelijk de Maria-burcht. De vorm van het oudste deel van het bouwwerk dateert van ongeveer 1650. Een legende ligt aan de basis van het heiligdom. In 1260 laat een ridder als dank aan Onze-Lieve-Vrouw een kapel bouwen. Maria heeft zijn gebed verhoord voor bescherming tegen vijanden, zoals rovers en soldaten. Een ander verhaal is dat een ridder aan de bisschop vraagt een kapel te mogen bouwen. Deze bisschop is Ernst von Pardubitz/Arnost z Pardubic (±1300-1364), aartsbisschop van Praag (1344-1364), die in 1348 eigenhandig een houten Mariabeeld heeft gesneden en het op het altaar van zijn burchtkapel heeft bewaard.
De inval van de Saksen in Bohemen in 1631 betekent een zware slag voor de streek en de kapel. Het vijandelijke leger slaat er de tenten op en de kapel wordt gebruikt als paardenstal. De soldaten verbranden zowat alles, maar de beelden op het altaar laten zij staan.
Op 10 juni 1632 gaat Jan Procházka, een blinde bedelaar, met zijn 10-jarige kleinzoon naar de Heilige Berg. Hij heeft enkele dagen achtereen dezelfde droom, waarin hij wordt opgeroepen naar de Heilige Berg te gaan en Onze-Lieve-Vrouw om de genezing van de ogen te vragen. Man en kleinzoon bidden enkele dagen op de berg en dan gebeurt een wonder, want de man kan weer zien, zoals in de droom is beloofd. Dit wonder wordt bekend onder de plaatselijke bevolking en vervolgens in de verre omgeving. Het gevolg is dat de plaats grote aantrekkingskracht uitoefent op gelovigen.
In 1634 bezoekt Ferdinand II (1578-1637) de eenvoudige kapel om Onze-Lieve-Vrouw te prijzen. Hij is keizer van het Duits-Roomse Rijk (1619-1637). In die periode is Ferdinand II ook koning van Bohemen en Hongarije en aartshertog van Oostenrijk. Hij is er met zijn zoon Ferdinand III.
Na dit bezoek komen vele edelen naar de Heilige Berg. Het complex van de Heilige Berg is verwezenlijkt door vele vrijgevigen van adellijke afkomst, waaronder gravin Maria Eva Elisabeth von Sternberg (1605-1668) en gravin Maria Katharina Strozzi (1633-1714).
In 1646 komt Ferdinand III (1608-1657) tweemaal naar de Heilige Berg. Hij is keizer van het Duits-Roomse Rijk (1637-1657) en ook koning van Bohemen en Hongarije. Tevens is Ferdinand III aartshertog van Oostenrijk.
In 1647 nemen de jezuïeten de zorg van de heilige Berg op zich. Het aantal pelgrims neemt met het jaar toe. In 1659 worden de plannen voor een groot heiligdom besproken met onder andere de Italiaanse architect Carlo Lurago, ook Luraghi genoemd (1615-1684). Even later beginnen gewelddadigheden door oorlogsgeweld.
In 1665 brengen de jezuïeten het genadebeeld naar de Heilige Berg. Dit gebeurt na oorlogsgeweld waar de stad Příbram onder lijdt. In dat jaar wordt de bouw van het heiligdom hervat. Architect Lurago is weer betrokken bij de verdere realisering van bedevaartkerk en klooster in de periode 1659-1674.
Op 27 augustus 1673 vindt de inzegening plaats van het deels gereedgekomen heiligdom. Dit gebeurt door Matthäus Ferdinand Sobek von Bilenberg (1618-1675), aartsbisschop van Praag (1669-1675).
Een schilderij van Onze-Lieve-Vrouw van de Heilige Berg van portretschilder Karel Skréta (1610-1674) dateert van 1654.
Op 30 augustus 1676 bezoekt Leopold I (1640-1705) de Heilige Berg. Hij is keizer van het Heilige Roomse Rijk (1658-1705) en ook koning van Duitsland, Hongarije, Kroatië en Slovenië.
Het bedevaartsoord kent ook grote tegenslagen, zoals de pest in 1680 en de oorlog met de Turken in 1683, die vele slachtoffers eisen.
Aan het einde van de 17e eeuw zijn meer dan 1000 wonderbaarlijke genezingen geregistreerd.
Op 22 juni 1732 wordt het genadebeeld gekroond.
In 1773 moeten de jezuïeten vertrekken; processies zijn verboden, kloosters gesloten en kerkelijke bezittingen geroofd.
In 1861 komen redemptoristen naar de Heilige Berg en zorgen voor de organisatie van de bedevaarten. De geestelijken blijven daar tot 1950, want dan moeten zij door politieke omwentelingen vertrekken. Door de communistische machthebbers wordt het kloosterleven verboden. In 1990 worden de redemptoristen weer toegelaten en keren zij terug om te beginnen aan vele restauratiewerkzaamheden.
Door goedkeuring van Pius X, paus in de periode 1903-1914, geboren als Giuseppe Melchiorre Sarto (1835-1914), wordt de kerk in 1905 verheven tot basiliek.
In 1998 is het 650-jarig jubileum van het genadebeeld gevierd. In 2000 is in het aangrenzende park de kruisweg hersteld en ingezegend. Bij de kruisweg is in 2001 een museum ingericht en ook een winkel voor de verkoop van devotionalia. In 2005 wordt het feest gevierd van 100 jaar basiliek en de geschenken zijn onder meer een nieuw altaar en nieuwe troon voor het genadebeeld gemaakt door beeldhouwer Otmar Oliva (1952).
In 2015 zijn renovatiewerken uitgevoerd van het interieur van het klooster en de winkel voor de verkoop van devotionalia. Ook is een interactieve, permanente tentoonstelling gemaakt, die is gesitueerd bij de kruisweg.
BEDEVAARTSOORD
De Heilige Berg is een bekend bedevaartsoord van Maria. Het heiligdom is toegewijd aan Maria Tenhemelopneming.
Een ommuurde, ruim 400 meter lange, trapopgang met meer dan 300 treden verbindt de stad Príbram met de Heilige Berg. Onder leiding van de Boheemse architect Kilian Ignaz Dientzenhofer (1689-1751) is de trap in 1728 gebouwd. In 1993 is de trap gerenoveerd. Deze Heilige Berg (Svatá Hora) is de oudste en beroemdste bedevaartplaats van Maria in Bohemen. Het Maria-oord heeft door de barokke uitingen aantrekkingskracht bij gelovigen en kunstliefhebbers uit binnen- en buitenland.
Het centrale deel van het heiligdom staat op een verhoging van 42 m lengte, 31 m breedte en zo’n drie meter hoogte. Hier staat de basiliek met de afmetingen 20 m lang en breed en 18 m hoog. Het zilveren altaar is het werk van enkele kunstenaars uit verschillende tijden. Op dit altaar staat het genadebeeld van Onze-Lieve-Vrouw. Eerst heeft het in de burchtkapel van Príbram gestaan en later is de beeltenis naar het heiligdom gebracht. Het genadebeeld uit de 14e eeuw is 50 cm hoog en uit hout gesneden. De beeltenis is het belangrijkste van het bedevaartsoord. De kroning van het beeld in 1732 wordt jaarlijks herdacht.
In de overdekte rondgang van het heiligdom, waarvan het meeste is gebouwd in de periode 1661-1698, bevinden zich kapellen, waaronder de Praagse kapel van Maria’s verkondiging. Onder andere is ook verbeeld de verloving van Maria.
De hoekkapel Maria Tenhemelopneming wordt ook de Pilsner-kapel genoemd. Altaarbeelden van de heilige Bartholomeus, beschermpatroon van Pilsen, de Maagd Maria en de heilige Nicolaas zijn met het jaar 1879 gedateerd.
De kapel van de tempelgang van Maria is in 1661 geschonken, ook staan hier beelden uit 1875 van Katharina van Siena en de heilige Nicolaas.
In het klooster zijn te bezichtigen een schatkamer, klokkentoren en uurwerktoren.
De barokke basiliek is dagelijks geopend.
BEREIKBAARHEID
Het Heiligdom van de Heilige Berg ligt vlakbij het centrum van de stad Príbram, een stad van ongeveer 36.000 inwoners, in de regio Midden-Bohemen, aan de voet van het heuvelmassief de Brdy. Príbram ligt op ongeveer 60 km ten zuidwesten van Praag.
Adres: Svatá Hora 590, Príbram II, 26101 Príbram
Op www.svata-hora.cz is actuele info te vinden.
BELEVING
Onderaan de berg is een parkeerterrein en daar zet ik de auto in de rij en ga te voet naar boven. Na wat hoogtemeters te overbruggen, kom ik op een groot plein met uitzicht op de brede frontgevel van het heiligdom. Midden op het plein staat een hoge sokkel met daarop een Mariabeeld. Hier is het genieten van het weids uitzicht en daarbij heb ik de stad Příbram goed in beeld.
Even later ga ik het heiligdom in en maak een ronde door de overdekte ommegang. Deze is geheel beschilderd en er zijn kapellen om langer dan even bij stil te staan. De historie van dit oord wordt door vele beelden weergegeven. Maria is vaak verbeeld door fasen in haar leven. Ook zie ik beeltenissen van Sint-Nicolaas. De beelden krijgen langdurig aandacht van me. Wat is hier van veel schoonheid te genieten!
Na de grote rondgang ga ik de trappen op een kom in de basiliek. Daar verbaas ik me over de grote hoeveelheid kunst die er is te bewonderen. Wat een pracht! Het genadebeeld van Onze-Lieve-Vrouw is het centrale punt in de ruimte vol beelden, schilderijen, fresco’s en kaarsen. Dit is nu de uitgelezen plaats om te bidden tot Maria en haar te danken voor de veilige reis. Daarna gaan mijn gedachten uit naar vrienden die een steuntje kunnen gebruiken.
Vervolgens bezoek ik een winkel met devotionalia en koop een Mariabeeldje. Dan verlaat ik het heiligdom en ga naar de aangrenzende winkeltjes met allerlei artikelen over dit heiligdom, Praag en Tsjechië. Wat een mooi bezoek vol beleving aan het grootste bedevaartsoord in Bohemen en een van de mooiste bedevaartplaatsen in Centraal-Europa.
OMGEVING
Van het Heiligdom van Príbram naar Praag gaan betekent 60 km naar het noordoosten gaan. Om van Príbram de stad Pilsen te gaan bezoeken is het 62 km in westelijke richting afleggen. De stad Karlsbad ligt 180 km ten noordwesten van Príbram. Voor het bezoek aan Ceské Budejovice, de culturele hoofdstad van Europa in 2028, is het 100 km in zuidelijke richting gaan.
Geplaatst: 9 januari 2024
~~~
