GESCHIEDENIS
Het ontstaan van Mariazell gaat terug naar de 12e eeuw, want op 21 december 1157 is de plaats ontstaan. Otker, abt van 1155 tot in 1159 van het benedictijnerklooster Sint-Lambrecht stuurt een monnik naar de streek, die nu Mariazell heet. Een legende vertelt ..
In de 12e eeuw zijn er monniken in de regio van het latere Mariazell. In het jaar 1157 wordt monnik Magnus door abt Otker naar Mariazell gestuurd en hij neemt ook een lindehouten Mariabeeldje mee. Op 21 december 1157 is Magnus op weg daarheen en ineens verspert een rotsblok de doorgang. De monnik zet de beeltenis van Maria voor de rots en de steenmassa splijt. Hierdoor kan de monnik verder gaan. Laat in de avond plaatst hij het beeldje in een holle boomstam, bouwt een houten monnikskluis en gaat daarin verder leven. Deze kluis of cel is door het beeld een kapelletje en groeit in de loop van de jaren uit tot het grootste Mariaheiligdom van Oostenrijk met jaarlijks vele bedevaarten. Helaas gaat het beeldje verloren; een replica komt later in de basiliek te staan. Deze legende ligt aan het ontstaan van het bedevaartsoord Mariazell.
Mariazell komt van de naam van de Moeder Gods en van het Latijnse “cella”, dat monnikskluis betekent. In het Duits is dat “Zelle”.
De eerste prominente pelgrims zijn graaf Vladislav Heinrich (±1160-1222), graaf van Mähren en hertog van Bohemen met zijn echtgenote, die de cel bezoeken. De graaf heeft veel last van jicht. Door het bezoek aan de cel en bidden bij het Mariabeeld geneest de graaf. Als dank laat de graaf rond 1200 een kapel bouwen bij de cel.
Rond 1300 is sprake van de kerk van “Onze-Lieve-Vrouw te Cel”. In 1365 is er een nieuwe ontwikkeling voor Mariazell. Lodewijk I van Hongarije (1326-1382) wint een strijd de Turken en draagt de overwinning op aan Onze-Lieve-Vrouw. Hij schenkt het Madonnabeeld, dat nog steeds op het altaar in de Schatkamer staat en door Hongaarse pelgrims wordt vereerd. Het is gemaakt rond 1355 en wordt toegeschreven aan de Italiaanse schilder Andrea Vanni (1332-1414). Voor de ontwikkeling van Mariazell is van groot belang het verlenen van een volledige aflaat in 1399 door Bonifatius IX, paus in de periode 1389-1404. Het aantal bedevaartgangers neemt hierdoor aanzienlijk toe. Rond 1500 is Mariazell een internationaal bekend bedevaartsoord en dit niet alleen voor adellijken, maar ook voor burgers en boeren.
Van oorsprong is de basiliek een gotische hallenkerk. In de 17e eeuw brengt de Zwitserse architect Domenico Sciassa (±1599-1679) de barokstijl in het gebouw. In 1644 wordt begonnen met de uitbreiding van de kerk en deze is gerealiseerd in 1683. De kerk is dan niet alleen langer, maar aan de voorzijde zijn er twee torens bijgekomen. Naast de hoge toren is er aan elke zijde een kleinere toren van 60m gebouwd. De totale lengte van de kerk is 84 m en de breedte bedraagt 30 m. De wijding vindt plaats op 31 augustus 1704, als het hoogaltaar is geplaatst, door Franz von Kaltenhausen (1634-1707), abt van het klooster van Sint-Lambrecht. Rond de bedevaartkerk is het stadje Mariazell ontstaan.
In 1726 is de huidige opzet van het altaar van de genadekapel geplaatst. Bij de productie zijn onder meer betrokken architect Joseph Emanuel Fischer von Erlach (1693-1742) en zilversmid Philipp Jakob Drentwett IV (1686-1754). In 1756 verwerkt Drentwett IV het zilver in de genadekapel, dat is geschonken door Maria Theresia van Oostenrijk (1717-1780), aartshertogin van Oostenrijk, koningin van Hongarije en Bohemen (1740-1780) en keizerin van het Heilige Roomse Rijk (1745-1765).
Rond 1800 moeten vele kunstschatten aan de overheid worden ingeleverd om de tweede Franse coalitieoorlog (1792-1802) mede te financieren. Door een grote brand in 1827 worden dak, klokken en torenkoepel vernield. Het hele koninkrijk draagt bij om de schade te herstellen. Ook de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) eist offers door het koperen dak af te staan om oorlogsinspanningen te verrichten.
In 1907 wordt de kerk tot basiliek verheven. In 1908 wordt het genadebeeld gekroond.
Na de Tweede Wereldoorlog (1939-1945) groeit de plaats door de toenemende kerkelijke en culturele uitstraling. Mariazell wordt een groot kerkelijk en cultureel centrum met internationale bekendheid.
De grootste groep bezoekers aan Mariazell vormen Oostenrijkers en daarna Hongaren. De reden dat er veel mensen met de Hongaarse nationalitiet naar het bedevaartsoord komen, is dat in Oostenrijk veel Hongaren wonen. Een andere verklaring is het “IJzeren Gordijn” (1945-1989), waarachter Hongarije verdwijnt in 1947. Mariazell is dan voor Hongaren nog bereikbaar. Hierdoor wordt het Mariale oord een symbool vanher Hongaarse verzet tegen het atheïsme van de heersende Russische overheerser en de dictatuur van dat land.
Mariazell ontvangt tweemaal een paus, namelijk in 1983 van Johannes Paulus II, paus van 1978 tot in 2005, en Benedictus XVI in 2007, paus van 2005 tot in 2013.
BEDEVAARTSOORD
De gotisch-barokke basiliek is van ver te zien en is toegewijd aan Maria Geboorte. De karakteristieke façade, met drie torens, verwelkomt de bezoekers van ver. Het grote, gebogen hoofdportaal vermeldt woorden in het Latijn. De tekst is een verwijzing naar het bezoek van graaf von Mähren en zijn echtgenote. De graaf wordt door Maria bevrijd van jicht. Ook is weergegeven dat Ludwig I, koning van Hongarije, als dank voor de overwinning op de Turken, een Mariabeeld schenkt.
Het genadebeeld in Mariazell heeft drie titels, namelijk Grote Moeder van Oostenrijk (Magna Mater Austriae), Grote Vrouw van de Hongaren (Magna Domina Hungarorum) en Grote Moeder van de Slavische volkeren (Alma Mater Gentium Slavorum).
In Mariazell komen velen op bedevaart uit talrijke landen. Er komen ook traditionele bedevaarten voor, zoals deze van Kroaten uit het Oostenrijkse Burgenland, die sinds 1923 naar het heiligdom komen.
Bezoekers komen speciaal voor het beeld van Maria. De beeltenis is in de genadekapel omgeven door zilveren zuilen en een zilveren baldakijn. Dit laat-romaans beeld is 48 cm hoog en uit lindehout gesneden. Op slechts twee dagen per jaar heeft het beeld geen speciale Onze-Lieve-Vrouwe-kleding om en dat gebeurt op 8 september, de dag van Maria Geboorte, en op 21 december als het ontstaan van Mariazell wordt gevierd. Maria heeft Jezus vast, die een appel in de linkerhand heeft, als teken van de erfzonde. De andere hand grijpt Hij naar een vijg, het symbool van dood en verrijzenis, die Maria hem aanreikt. De betekenis hiervan is dat Jezus het totale leed op zich neemt om de mensen van hun zonden te bevrijden. Maria wijst met haar linkerwijsvinger naar Jezus. Maria wil dus niet centraal staan, maar op de achtergrond als de voorspreekster van de mensen.
In de genadekapel zijn ook de afbeeldingen te zien van Jozef, Joachim en Anna. Deze zijn in 1734 vervaardigd door de Italiaanse beeldhouwer Lorenzo Mattielli (±1678-1748).
Achter de genadekapel, in het in de 17e eeuw gebouwde deel van de kerk, staat een 2 m groot Mariabeeld op een 5 m hoge, marmeren zuil. Het beeld is uit 1520. Maria wordt weergegeven als de hemelse koningin en draagt op de rechterarm de zegenende Jezus met een wereldbol. In de linkerhand houdt Zij een scepter vast.
De fresco’s aan de gewelven maken indruk en vooral die in de hoge koepel.
Aan beide zijden van het middenschip zijn zes kapellen gebouwd.
De basiliek kent een uitgebreide schatkamer, die te bereiken is via de trap bij de noordwestelijke toren. Boven zijn vele schatten en de galerijen tonen honderden, persoonlijke dankbetuigingen aan Maria. Boven de doorgangen van de galerijen zijn 32 wonderlijke gebeurtenissen verbeeld in de periode 1622-1626 door Markus Weiss (+1641) uit Graz. In vitrines zijn vele kostbaarheden te zien als kruisen, monstransen en kronen voor het genadebeeld. Ook is in de noordelijke schatkamer het altaar met het oude genadebeeld te zien, dat dateert van rond 1360. Verder zijn vele schilderijen opgehangen, waaronder het schilderstuk van de strijd van de koning van Hongarije tegen de Turken. Dankzij de hulp van Maria wint de koning de slag en schenkt het Mariabeeld dat nu in het altaar van de schatkamer staat. Dit beeld wordt nog steeds veelvuldig vereerd. In de schatkamer zijn ook kledingstukken van het genadebeeld te zien.
In de periode mei-oktober is er elke zaterdagavond een lichtprocessie. De basiliek is het gehele jaar geopend en dagelijks zijn er eucharistievieringen.
In Mariazell is een vriendenvereniging actief, namelijk “die Vereinigung der Freunde”. Tijdens de mis op zondag worden op verzoek aan de vrienden en weldoeners gedacht. Het is mogelijk lid te worden van de “Vrienden van de Basiliek Mariazell”. Aan de vrienden wordt het periodiek “Gruss als Mariazell” (Groet uit Mariazell) gezonden. De vereniging ondersteunt basiliek en filiaalkerken met het bekostigen van reparatie-en onderhoudswerkzaamheden.
BEREIKBAARHEID
Mariazell ligt in het noorden van de deelstaat Stiermarken, in het district Bruck an der Mur, ten zuidwesten van Wenen en ten noorden van Graz.
De basiliek ligt in het hart van Mariazell, aan de Benedictusplatz 1, 8630 Mariazell.
Op www.basilika-mariazell.at is actuele info te vinden.
BELEVING
Op een zondag ben ik tegen 8.00 u in de ochtend in de basiliek en woon de eucharistieviering bij. Vervolgens is het een rondgang maken in het prachtige gebouw. Hierbij kom ik Maria veelvuldig tegen op schilderijen en als beeltenissen. Wat is het hier mooi! Ik raak nog meer onder de indruk als ik vlakbij het genadebeeld ben. Voor deze beeltenis komen de pelgrims naar Mariazell.
Nadat ik de basiliek ben rondgegaan, ga ik naar boven en komt bij de Schatkamer. Ontelbare dankbetuigingen hangen tegen de hoge muren. Ook hangen hier schilderijen, die bezoeken van edelen aan Mariazell weergeven, strijdtonelen laten zien en verschijningen van Maria tonen.
In de Schatkamer staat ook een groot, oud, houten, Mariabeeld. Deze beeltenis heeft geschiedenis gemaakt door miljoenen bezoekers te verwelkomen. Wat zouden de pelgrims tegen Haar hebben gezegd? Het grote beeld is gemaakt rond 1360. Maria zit met haar Kind op een troon en is uitgebeeld met kroon en scepter. Voor het in de schatkamer is geplaatst, heeft het beeld gestaan in de sacramentskapel. Het beeld kan afkomstig zijn uit het voormalige kartuizerklooster in Gaming en heeft daardoor de naam “Kartause Maria Thron”.
In een stand, nabij de basiliek, koop ik devotionalia voor vrienden, bekenden en mezelf, waaronder een aantal kaartjes met de afbeelding van de Madonna en aan de achterzijde de tekst met de woorden: “Maria helpt in elk lijden. Maria helpt alle tijden, Ze helpt als niemand kan helpen, daarom wordt Zij vol vertrouwen aangeroepen.”
Tijdens mijn bezoek aan Mariazell is het druk met vele pelgrims. Ik zie groepen Hongaren, die dit weekeinde hun bedevaart hebben georganiseerd. Onder hen zijn er, die in 1956 uit hun land naar Oostenrijk zin gevlucht. De meesten hebben een stok bij om het langdurig stappen te verlichten. Een groep is geheel op dezelfde wijze gekleed. Het valt me op dat elke groep zingend de basiliek betreedt.
Dat Mariazell een internationaal geliefd bedevaartsoord is, blijkt vooral door de ontelbare bezoekers uit vele landen. Ik zie en hoor niet alleen bedevaartgangers uit Oostenrijk, maar ook uit landen als Duitsland, Hongarije, Kroatië, Italië en Polen. In de basiliek liggen dan ook vele folders en boekjes in verscheidene talen. Echter, uitgaven in het Nederlands ontbreken. Wellicht is de overweging dat Nederlanders en Vlamingen meertalig zijn.
Mariazell vind ik een plaats om zeker te bezoeken om er Maria te ontmoeten en verder … Er zijn terrassen bij cafés en restaurants, heel wat hotels, winkels met kleding, zaken met souvenirs en stands met lokale likeuren van 40% alcohol. Deze dranken zijn typerend voor de stad en de etiketten laten dat zien. Echter, het meest bijzondere van deze plaats is het genadebeeld in de basiliek, waarnaar jaarlijks zo’n miljoen bezoekers komen. Mariazell is een van de grote, Europese bedevaartsoorden van Maria. Het is een geschenk Maria hier te mogen bezoeken.
Geplaatst: 1 september 2022
Laatst gewijzigd: 26 september 2024
~~~
