LAUTENBACH
GESCHIEDENIS
Volgens een legende heeft een herder in een heuvelachtig gebied een wondermooi gezang gehoord. Hij gaat op onderzoek uit en vindt een beeldje van Maria met Kind bij een holle boom, vlak naast een bron. Dit beeldje plaatst hij in de boom. Vervolgens doen zich bij het beeldje wonderbaarlijke gebedsverhoringen voor. Die gebeurtenissen geven een grote toeloop van pelgrims en nieuwsgierigen. Het bouwen van een houten, eenvoudig kapelletje, waarin het beeldje wordt geplaatst, is het gevolg. Hierdoor neemt het aantal bezoekers verder toe. In de loop van de eeuwen ontstaat het dorp Lautenbach, als het bedevaartsoord zich verder ontwikkelt en bekender wordt.
In 1233 is de eerste vermelding van een kapel, waar pelgrims naartoe komen. De informatie staat in een oorkonde van Koning Hendrik VII (1211-1242), die dan de regio Lautenbach in bezit heeft. In 1350 teistert een pest de streek. De bedevaartplaats wordt dan druk bezocht om Maria om hulp te vragen. In de 14e eeuw komt het gebied in handen van het bisdom Straatsburg. Deze eigendom duurt tot 1803.
In 1294 is er een pauselijk decreet, dat het mogelijk maakt dat de laatste rustplaats van weldoeners in kapellen en kerken is toegestaan. Later gebeurt dit ook in Lautenbach.
In 1303 hebben monniken van het nabijgelegen klooster van Allerheiligen de zorg overgenomen van de bedevaartplaats. Dit gebeurt onder druk van de bisschop van Straatsburg. Er is dan een kleine kapel, waarin het Mariabeeld staat.
In 1471 wordt met de bouw van de kerk begonnen. Tot 1482 is er een ononderbroken periode dat de bouw van de kerk plaatsvindt. Echter, dan stagneert de voortgang, omdat er verschil van mening is omtrent betaling tussen de leiding van het klooster en bouwmeester Hans Hertwig uit Bergzabern. De vertraging van de verdere bouw duurt van 1482 tot in 1485. Het klooster van Allerheiligen gaat zorg dragen voor de voltooiing van de kerk. De inwijding van deels afgebouwde kerk met het gerealiseerde hoogaltaar is in 1483. Het hoogaltaar behoort tot de beste meesterwerken van zowel de houtsnijkunst, als de schilderkunst. De kunstenaars van het hoogaltaar en zijaltaren zijn onbekend. Het hoogaltaar met kruis toont Maria en haar Kind. Engelen kronen de Moeder Gods. De kerk heeft dan ook de naam “Maria’s Kroning”. Maria en de kleine Jezus worden geflankeerd door Johannes de Doper en Johannes de Evangelist. Vervolgens wordt in 1485 de oude, kleine kapel afgebroken. In de periode 1485-1488 is er de realisatie van de nieuwe Genadekapel en doksaal. De Genadekapel wordt op de fundamenten van de eerste bedevaartkapel gebouwd en krijgt het uiterlijk van een baldakijn. In 1488 is de kerk ingewijd door Albrecht von Bayern (1440-1506), bisschop van Straatsburg van 1478 tot in 1506. De kerk wordt gezien als een juweel van laatgotische bouwkunst. De kerk telt 59 kostbare en kleurrijke glas-in-loodramen, die tussen 1482 en 1488 zijn gemaakt in de ateliers van de gerenommeerde kunstenaar Peter Hemmel (1420-1506) uit Andlau.
De bisschop van Straatsburg, Albrecht von Bayern, wil dat het voortbestaan van Lautenbach wordt gewaarborgd. Hierover heeft hij contact met de paus. In het jaar 1491 komt er een uitspraak van paus Innocentius VIII (1484-1492), die geboren is als Giovanni Battista Cybo (1432-1492). Het klooster Allerheiligen heeft te zorgen voor de financiën van de kerk te Lautenbach en ook voor de dagelijkse Heilige Mis, die wordt opgedragen voor de zielenrust van de weldoeners van de kerk. Trouwe gelovigen uit het Renchtal, waarin Lautenbach is gelegen, en enkele mensen van adel hebben de realisatie van de kerk gefinancierd. Enkele grote weldoeners zijn in de kerk begraven.
Bijzonder opvallend in de kerk is het doksaal (“Lettner”), dat ooit 4 altaren kende. Nu zijn het er nog 2. Aan de linkerzijde is er het Piëta-altaar met Moeder Maria en haar gestorven Zoon. In 1523 is dit altaar gemaakt van een dodenaltaar. Het rechteraltaar is uit 1521. De beelden stellen voor de Heilige bisschop Wolfgang von Regensburg en Martinus van Tours (Sint-Maarten). Het doksaal is een van de zeldzame overblijfselen uit de laatgotische tijd en scheidt het priesterkoor met hoogaltaar van het schip van de kerk. Hier wordt voorgelezen uit de schriften, gepreekt en gezongen.
In 1525 komt er een kruis aan het kruisaltaar. In de 16e eeuw wordt naast de kerk een gastenverblijf gebouwd om pelgrims te laten overnachten. Later wordt dit het parochiehuis.
In 1796 wordt de kerk geplunderd door opstandige soldaten. Altaren, beelden, schilderijen en documenten worden vernietigd. Het klooster Allerheiligen houdt in 1803 op met activiteiten en dit na 6 eeuwen zegenrijk te hebben gewerkt. De geestelijken worden verdreven door soldaten van de politieke machthebbers, die niets op hebben met het katholiek geloof. Voor de kerk te Lautenbach kunnen de geestelijken van het klooster dan ook niet meer zorgen. Enkele jaren later komt er wat meer politieke rust en enkel door invloedrijke personen kan er dan wat voor een kerk worden geregeld. Dit gebeurt ook voor de kerk te Lautenbach.
Sinds 1815 is de bedevaartkerk ook parochiekerk van Lautenbach. De pastoors worden dan bedevaart-rectoren. Deze beslissingen komen van de invloedrijke bisschop van Mainz, Karl Theodor Anton Maria von Dalberg (1744-1817), die behalve bisschop ook rijksbaron, aartskanselier en keurvorst is in 1802 en 1803.
In het tijdvak 1895-1898 komt er een uitbreiding van de kerk en wordt de toren naast de kerk gebouwd. Bouwmeester Maximilian Emanuel Franz (Max) Meckel (1847-1910) uit Freiburg heeft er de supervisie over. Na de expansie bestaat het complex uit 4 delen, namelijk Genadekapel, begrafeniskerk, priesterkoor en doksaal. De kerk bestaat dan uit 6 traveeën, dit zijn grote vakken van gewelven.
Tot 1973 is de Genadekapel de waardige plaats voor het genadebeeld, want in dat jaar wordt het beeld geroofd. Vervolgens wordt een kopie van het genadebeeld gemaakt. Het altaar in de Genadekapel wordt gerestaureerd en in 1997 prijkt het beeld in de herstelde kapel.
In 1979 wordt het altaar gerenoveerd. Het doksaal wordt gerestaureerd, samen met doopvont, ambo en sacramentsplaats. Dit is het werk van beeldhouwer Helmut Lutz (1941) uit Breisach am Rhein.
Opmerkelijk is, dat de bedevaartkerk onrustige tijden met onlusten en oorlogen in de afgelopen eeuwen heeft doorstaan. De kerk is nooit vernietigd en staat onder bijzondere bescherming …
BEDEVAARTSOORD
Lautenbach ligt in het Renchtal en behoort tot de deelstaat Baden-Württemberg. Het plaatsje van ongeveer 2000 inwoners ligt in het district Ortenau en valt onder de gemeente Gernsbach.
Blikvanger in Lautenbach is de bedevaartkerk “Mariä Kronung”. Deze kerk is een van de belangrijkste culturele monumenten in Zuid-Duitsland.
In de voorbije eeuwen hebben zich wonderen in de kerk voorgedaan, zoals het genezen van onbehandelbare zieken en opgegeven mensen. Ook zijn bij pelgrims oogziekten verdwenen, wonden genezen, zijn pijnen weggegaan en konden lammen weer stappen.
In de kerk is veel te zien, waaronder de schilderingen van het gesloten hoogaltaar. Deze geven afbeeldingen van het leven van Maria, namelijk geboorte, verkondiging, bezoek aan Elisabeth en dood. De binnenzijde van het hoogaltaar toont 4 schilderwerken uit het leven van Jezus: geboorte, besnijdenis, aanbidding door 3 koningen en de opdracht in de tempel. Het linker zijaltaar toont in gesloten en open situatie ware kunst, waaronder de verkondiging van de engel Gabriël aan Maria.
Een bijzonder bezoek is te brengen aan de Genadekapel. Hier is de kroning van Maria verbeeld. Dankbetuigingen van pelgrims zijn er aangebracht. Hier branden steeds kaarsen en staat Maria in het licht.
Naast de kerk is een gastenverblijf voor pelgrims en een recoraatshuis gebouwd. Later is de bestemming veranderd in het parochiehuis. In de achterliggende tuin zijn bedevaartbronnen te bezoeken. Het water van de bron heeft talloze weldaden verricht bij hulpzoekende pelgrims.
In Lautenbach zijn er feestdagen met vieringen, namelijk speciaal op 15 augustus, de dag van Maria Tenhemelopneming. Daarnaast alle zaterdagen, Mariadagen en ook de Portugese Fatimadagen van de verschijningen aldaar in 1917.
BEREIKBAARHEID
Lautenbach ligt in het Renchtal en behoort tot de deelstaat Baden-Württemberg. Het dorp ligt nabij Offenburg, niet ver van de Duits-Franse grens.
De katholieke bedevaartkerk “Mariä Kronung” ligt aan de Hauptstrasse in Lautenbach.
Adres Parochiesecretariaat:
Kath. Pfarramt Mariä Kronung, Hauptstrasse 75, 77794 Lautenbach.
Op www.lautenbach@kath-oberkirch.de is actuele informatie te vinden.
BELEVING
De bedevaartkerk zie ik als een wonderschoon, laatgotisch godshuis en Maria is er de patrones van.
Bij het hoofdportaal zie ik een bijna levensgroot, laatgotisch stenen beeld met Maria en Kind. Twee kronende engelen zweven boven Maria; hier wordt Zij gekroond. Dit is het werk van beeldhouwer en houtsnijder Nikolaus Gerhaert von Leyden (±1420-1473). Dan ga ik de bedevaartkerk in. Bij binnenkomst valt me meteen de Genadekapel op en daarna het doksaal.
In de kerk zie ik onder meer beelden van heiligen en afbeeldingen van Maria, waaronder de tronende Moeder Gods. Ook de piëta maakt indruk op me, evenals de engel Gabriël, die Maria een belangrijke boodschap brengt.
In de kerk staat een afbeelding van Maria die de knopen ontwart. Een standaard kent al vele touwtjes met een knoop. Ik voeg er een knoop aan toe.
Indrukwekkend zijn de gebrandschilderde ramen. Wat een kleurenpracht. Na een langdurig verblijf met gebed en uitingen van bewondering, ga ik naar de tuin achter de kerk. Waat staat hier een bijzonder mooi beeld van Maria.
Lautenbach heeft een parel om in te lijsten …
OMGEVING
De Franse stad Rosheim is meer dan het bezoeken waard en ligt 61km westwaarts van Lautenbach. Om de internationale stad Straatsburg te bezoeken is het 34 km naar het westen gaan.
Geplaatst: 16 november 2021
Laatst gewijzigd: 20 februari 2024
~~~
