BRUGGE (SINT-ANDRIES)
GESCHIEDENIS
De eerste tekenen van Mariaverering in Sint-Andries zijn van 1563. Deze zijn opgetekend door historicus, filoloog en letterkundige Karel De Flou (1853-1931) uit Brugge. De verering gebeurt bij een beeldje in een lindeboom. Hierdoor ontstaat de benaming Onze-Lieve-Vrouw van ’t Boompje. Ruim 100 jaar later, namelijk in 1664 is de kapel gebouwd.
Een legende vertelt:
Twee schippers meren aan langs de Yperleet, een rivier op de plaats waar nu het kanaal Brugge-Oostende is. Dit gebeurt nabij het landgoed Ter Lucht en daar vinden zij een beeldje van Onze-Lieve-Vrouw tussen de takken van een lindeboom. De twee mannen pakken het beeldje en nemen het mee naar de pastoor van Sint-Andries. Daar vertellen zij hem het verhaal van hun vondst. De pastoor wil het Mariabeeldje in de kerk plaatsen, waardoor de bezoekers erbij kunnen bidden. Verwonderlijk is dat het beeldje uit de kerk verdwijnt en in de taken van de lindeboom wordt teruggevonden. Hieruit concluderen mensen dat dit een teken is dat het beeldje daar thuishoort. Het Mariabeeldje blijft bij de linde. Later is de lindeboom geveld om bijgelovige praktijken te voorkomen, zoals het snijden en meenemen van takken van de boom.
Het domein waar het beeldje in de lindeboom is, behoort tot de Italiaanse koopman Andries de la Coste (1612-1680) uit Genua, onder meer Heer van Ter Linde en burgemeester van Brugge. In 1655 krijgt hij van paus Alexander VII, paus van 1655 tot in 1667, het voorrecht een huiskapel in te richten in zijn kasteel Ter Lucht. In 1663 vindt een mirakel plaats nadat Onze-Lieve-Vrouw is aangeroepen. Andries de la Coste verzoekt de paus een kapel te bouwen. Hij ontvangt toestemming via Robert de Haynin (1613-1668), bisschop van Brugge in de periode 1661-1668, een kapel te bouwen, mits deze voor iedereen toegankelijk is. Aan het eind van het jaar 1664 is de kapel gebouwd en ingericht. Vervolgens verzorgen de Brugse kapucijnen de erediensten in de kapel. In de 17e en 18e eeuw kennen pausen aflaten, kwijtscheldingen van tijdelijke straffen, toe voor bedevaarten naar Onze-Lieve-Vrouw van ’t Boompje. De familie De la Coste blijft eigenaar van het landgoed en de kapel tot in 1789 als de Franse Revolutie (1789-1799) uitbreekt. In de 19e eeuw verandert het landgoed met kapel meermaals van eigenaar.
In 1840 wordt de kapel verbouwd op initiatief van de eigenaar Julien Emmanuel d’Hanis de Moerkerke (1785-1855), onder andere burgemeester van Oostkamp (1828-1830). Door deze werken krijgt de kapel het huidig aanzicht.
In de 20e eeuw neemt de betekenis van de kapel af en het aantal bezoekers daalt. Oplevingen van het bezoekersaantal zijn er tijdens de beide wereldoorlogen. Op 8 september 1944 (feestdag van Maria Geboorte) wordt Sint-Andries bevrijdt door Canadese troepen. Hierdoor krijgt de kapel veel bezoekers.
In 1963 zijn 8 kleine kapellen, ter ere van Onze-Lieve-Vrouw van Smarten, geplaatst achter de kapel van Onze-Lieve-Vrouw van ’t Boompje. Op 6 september 1963 is de inzegening.
De kapel is een beschermd monument.
BEDEVAARTSOORD
Het altaar bestaat uit rood marmer en in een grijs medaillon is Maria weergegeven. In het boogvormig retabel staat het jaartal 1781. Bovenaan zijn twee engelen aanwezig: de ene engel heeft een kruisje en een open evangelieboek bij, terwijl de andere een anker vasthoudt. Het is gemaakt door beeldhouwer Pieter Pepers (1730-1785) uit Brugge.
Het beeldje van Onze-Lieve-Vrouw met Kind is ongeveer 35 cm hoog. Het staat onder een gebeeldhouwde linde in een marmeren nis. Maria en Kind dragen een damasten kleed. Onze-Lieve-Vrouw heeft in de rechterhand een scepter vast en op de linkerarm draagt zij haar Zoontje, die een wereldbol met kruisje bij zich heeft.
Aan de zijwanden van de het altaar hangen twee wapenschilden van de familie De la Coste.
Hoog in de kapel hangt een miniatuurschip. Het is een geschenk van enkele schippers als dank aan Maria voor een redding uit een zware storm in 1683. Het kleurrijke bootje symboliseert dankbaarheid.
De kapel is lang van betekenis als bedevaartsoord voor schippers.
Bij de kapel staat een gedenksteen ter ere aan Maurits Van Coppenolle (1910-1955). Na de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) is hij de grote stimulator van de devotie voor Onze-Lieve-Vrouw van ’t Boompje.
De kapel, die dagelijks is geopend, krijgt vooral bezoek van fietsers en wandelaars.
BEREIKBAARHEID
De kapel van Onze-Lieve-Vrouw van ’t Boompje ligt in Sint-Andries, een deelgemeente van de Westvlaamse stad Brugge. De kapel ligt in het noordwesten van Brugge en is te bereiken via de Pastoriestraat. Vervolgens na de overweg rechtsaf de Koestraat in en naast nummer 30 een pad opgaan dat verder overgaat in een landweggetje.
Adres: Koestraat 26, 8200 Brugge.
BELEVING
De kapel van Onze-Lieve-Vrouw van ’t Boompje ligt verscholen tussen hoge bomen, nabij de spoorlijn Brugge-Oostende. Het is eerst een stenen pad ingaan dat na ruim 100 m overgaat in een landweggetje. Vanaf de Koestraat is het ongeveer 400 m gaan langs enkele gebouwen, bomen, weilanden, een haag en dan sta ik bij de kapel. Wat heeft dit gebouw veel geschiedenis meegemaakt. De deur staat uitnodigend open en ik ga naar binnen.
Boven de toegangsdeur zie ik een groot, kleurrijk schilderij met het thema “de aanbidding door drie koningen”. Vervolgens ga ik naar het altaar en zie het beeldje van Onze-Lieve-Vrouw dat achter een glaswand en voor een gebeeldhouwde linde staat. Links van het altaar branden kaarsen en nu komt er nog een bij. Ik denk aan vrienden in moeilijkheden met hun gezondheid. Wat is een mens toch fragiel!
De wapenschilden van vroegere eigenaren hangen tegen de wand. Een geeft de Latijnse tekst “in aetennun non commovebitur” (“het zal niet voor altijd worden verplaatst”). Een bootje is hoog aan het plafond bevestigd. Schippers zijn hier vaak gekomen, maar nu zijn het veelal wandelaars en fietsers die de kapel bezoeken.
Middenin de kapel is in de vloer een stervorm van wit marmer verwerkt. Ik sta erbij en waan me in de bewogen jaren uit de geschiedenis van deze kapel.
Vervolgens verlaat ik de kapel en ga naar de kapellen van Onze-Lieve-Vrouw van Smarten, die achter de kapel staan. Er zit een vrouw op een bank en zij zegt hier te genieten van de rust. Wat is het een voorrecht hier een bezoek te kunnen brengen.
OMGEVING
Sint-Andries is een deelgemeente van Brugge en deze stad is het bezoeken zeker meer dan waard. Brugge heeft veel te bieden als kerken, monumentale panden, musea en rondvaarten.
Vlakbij liggen de kustplaatsen Blankenberge en Oostende, waar veel keuzemogelijkheden zijn om te wandelen. Ook zijn havens, winkels en restaurants te bezoeken.
Geplaatst: 17 maart 2023
~~~
