MECHELEN
GESCHIEDENIS
De geschiedenis van het bedevaartsoord Hanswijk, gelegen in Mechelen, gaat terug naar het jaar 988. Een legende vertelt … Een volgeladen schip vaart zich vast op de rivier de Dijle, nabij het gehucht Hanswijk, dat buiten de stadsmuren van Mechelen ligt. De schipper en bemanning willen het schip vlot krijgen, maar daartoe moet de lading van het schip worden gehaald. Echter, de boot is niet vlot te krijgen. Vervolgens halen zij het houten beeld van Maria, dat op de boeg staat, ook nog van boord en pas dan komt het schip weer vrij in het water. Dit wordt gezien als een wonder, want het is een teken dat Onze-Lieve-Vrouw hier haar verblijfplaats kiest en hier wil worden vereerd. Het beeld wordt in een kapel gezet en meteen komen pelgrims bidden bij Maria.
De monniken van de augustijnen komen in 1203 naar Hanswijk. Dit gebeurt na toestemming van het kapittel van Sint-Rombout.
In 1272 heerst de pest in Mechelen en velen overlijden aan de pandemie. De bewoners van Hanswijk willen hun buren in Mechelen helpen en zij organiseren een processie met het miraculeuze beeld van Maria. Zij gaan tot aan de poorten van Mechelen. Dan gaat de hoofdpoort open. Het beeld dat wordt gedragen door de gelovigen van Ganselijk gaat de stad in en spoedig is de pest verdwenen. Uit dankbaarheid wordt elk jaar een processie gehouden, die tot heden bestaat.
In 1286 vraagt het stadsbestuur van Mechelen aan het kapittel van Sint-Rombout het heiligdom van Hanswijk voor de organisatie van bedevaarten en beheer van de kapel toe te wijzen aan een religieuze orde. Ook wordt gesproken over de bouw van een aangrenzend klooster. De keuze van de orde valt op de priorij van Scholierendal te Zoutleeuw (1237-1796). De leden van deze organisatie volgen de regel van de heilige Augustinus. Sint-Augustinus van Hippo (354-430) vaardigt de leefregel uit voor een door hem gestichte religieuze gemeenschap, namelijk met hart en ziel eensgezind samenwonen. De naam Scholierendal komt van de stichters van de orde die zich scholieren noemen en hun klooster in een dal ligt.
In de 14e eeuw vervangt een groter gebouw de kapel, omdat het aantal pelgrims blijft toenemen.
Tegenslagen zijn er in de historie van de kerk en het klooster. In 1516 lijdt de kerk door bliksemschade en in 1542 ontploft het klooster, dat naast de kerk ligt.
Door oorlogen en de Beeldenstorm worden kerk en klooster verwoest en geplunderd door calvinisten in 1546 en 1558. Het Mariabeeld is tijdig in veiligheid gebracht. Uit angst voor binnendringende Spanjaarden wordt de kerk in brand gestoken.
In de archieven van de basiliek zijn vele getuigenissen van wonderbaarlijke genezingen. Het miraculeuze beeld van Onze-Lieve-Vrouw is gemaakt van gepolychromeerd notenhout. Het beeld heeft een zittende houding en is 1,45 m hoog. Op de linkerarm van Maria is de kleine Jezus afgebeeld, die in de rechterhand een appeltje heeft en in de linkerhand een kleine wereldbol. Maria heeft in de rechterhand een scepter met sleutel. Onze-Lieve-Vrouw heeft lang, krullend haar. De houten, verzilverde en vergulde troon waarop Maria zit is uit de laatste jaren van de 18e eeuw.
Na de onrustige periode wordt een nieuwe kerk gebouwd. Het werk begint in 1663 en in 1678 in gebruik genomen. Het gebouw heeft een koepel die tot 34 meter reikt. Dit is de derde kerk en huidige basiliek waar het beeld een plaats krijgt. Dit is een nieuwe beeltenis van Maria, want het oude beeld is verdwenen. In 1737 is de inwijding van de kerk door Thomas Phillipus d’Alsace (1679-1759), lid van een voorname adellijke familie, aartsbisschop van Mechelen (1716-1759) en kardinaal (1719-1759).
Op 30 juli 1876 is het miraculeuze Mariabeeld gekroond door Victor Augustin Isidore Dechamps (1810-1883), aartsbisschop van Mechelen (1867-1883). De gouden kronen van Maria en Jezus zijn geschenken van de Mechelse bevolking en bevatten meer dan 500 briljanten, diamanten en edelstenen. Achterin de basiliek hangt een schilderij uit 1926 dat herinnert aan de kroning.
Menig lid van het Belgische vorstenhuis heeft een bezoek aan het Mariabeeld van Hanswijk gebracht, waaronder Louise-Marie van Orléans (1812-1850), koningin van België (1832-1850), Leopold II (1835-1909), koning van België (1856-1909), met zijn vrouw Marie-Henriette Anne (1836-1902), Boudewijn, Albert, Karel, Leopold, Axel, Marie, Gustaaf, Graaf van Henegouwen (1930-1993), koning van België (1951-1993) en Fabiola Mora y Aragón (1928-2014), koningin van België (1960-1993).
In 1987 is de kerk verheven tot basiliek en dit gebeurt door Johannes Paulus II, paus van 1978 tot in 2005, geboren als Karol Józef Wojtyla (1920-2005).
De basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van Hanswijk is gerestaureerd in de periode 2013-2016.
Jaarlijks trekt een processie, als dank aan Maria, door het centrum van Mechelen en deze is ontstaan tijdens een pestepidemie in 1272, die Onze-Lieve-Vrouw heeft verdreven. Ruim 1000 deelnemers telt de stoet en er rijden verscheidene praalwagens mee. Ook dieren zijn te zien, zoals een kudde schapen en vele paarden.
BEDEVAARTSOORD
De architectuur van de basiliek is uniek, want het is niet alleen een barokke kerk met drie beuken, maar kent ook een rotonde. Door deze ronde kunnen pelgrims rond het Mariabeeld gaan. In de koepel zijn twee grote bas-reliëfs aangebracht, die zijn vervaardigd door de Mechelse architect en beeldhouwer Lucas Faydherbe (1617-1697). Een van de herders draagt een pince-nez, op het dak van de kerststal is een haan afgebeeld en dit is een verwijzing naar het latere verraad van Petrus.
Prachtig houtwerk siert ook de basiliek, waaronder communiebank, biechtstoelen en een indrukwekkende preekstoel. In 1746 heeft de Mechelaar Theodoor Verhaegen (1700-1759) deze eikenhouten preekstoel gemaakt. In 1747 is de preekstoel ingezegend door Thomas d’Hénin-Liétard d’Alsace (1679-1759), aartsbisschop van Mechelen (1716-1759).
De basiliek heeft een vloerpatroon van tegels dat een lang pad voor de pelgrims aangeeft. De betekenis is volharden en niet verdwalen omdat God de mensen leidt naar de goede weg.
De crypte is het bezoek meer dan waard en is in 1988 grondig gerenoveerd.
De basiliek is dagelijks geopend.
BEREIKBAARHEID
Mechelen ligt centraal in België, tussen de grootsteden Antwerpen en Brussel. Het adres van de basiliek is:
Hanswijkstraat 71 – 2800 Mechelen.
Op www.hanswijkbasiliek.com is actuele info te vinden.
BELEVING
In Mechelen bezoek ik de Hanswijkbasiliek. In de Mariakapel zie ik een afbeelding van Onze-Lieve-Vrouw achter glas en hier branden vele kaarsjes. Nog enkele lichtjes komen erbij met dank aan Maria dat ik hier mag komen en voor een paar vrienden die kunnen nog wel wat kracht gebruiken van de Moeder Gods.
In de schatkamer zie ik, goed beveiligd achter dik glas, een kleed van het beeld van Onze-Lieve-Vrouw van Hanswijk. Ook is er een kazuifel met de beeltenis van Onze-Lieve-Vrouw van Hanswijk.
Middenin de basiliek staat het beeld van Onze-Lieve-Vrouw van Hanswijk dat met vele bloemenpracht is omgeven. De tekst “monstra te esse matrem” (toon dat Gij onze Moeder zijt) doet me denken aan het ontstaan van de jaarlijkse processie, die in 1273 voor het eerst is gehouden. In 2023 trekt de processie van Onze-Lieve-Vrouw van Hanswijk voor het 750e jaar. Voor dit jubileum is voor het Mariabeeld een nieuwe mantel en een nieuw kleed gemaakt. Ik hoor dat de nieuwe kledij voor Maria is vervaardigd door studenten van de mode-afdeling van het Mechelse Ursulineninstituut. Van de makers is slechts een enkeling eerder in de basiliek geweest en de opdracht voor het maken van nieuwe kleding is voor hen de gelegenheid kennis te maken met basiliek en Mariabeeld. De witte kledij is afgeboord met een door de studenten geborduurde band waarin de kralen van oude, door de parochie ingezamelde, rozenkransen en juwelen zijn verwerkt. De mantel is gemaakt van oude, niet verkochte jeansbroeken en andere hergebruikte stoffen.
Middenin de basiliek zie ik een grote vloertegel, waarop staat dat paus Johannes Paulus II hier op zijn 65e verjaardag, 18 mei 1985, is geweest om Onze-Lieve-Vrouw van Hanswijk te groeten en bij Haar te bidden.
Tegen de muren van de basiliek zijn vele dankbetuigingen aangebracht van gelovigen. Al deze platen zijn van witmarmer en ik verneem dat er 344 bewijzen van dank zijn aangebracht voor een ziekte te boven komen, het krijgen van een baby, het behouden van werk en het koesteren van een relatie.
Schilderijen, preekstoel met Onze-Lieve-Vrouw en beelden verfraaien de basiliek. Wat is dit een juweel!
OMGEVING
In Mechelen is meer te zien dan de basiliek, zoals de kathedraal en de historische binnenstad met heel wat afbeeldingen van Maria. De plaats ligt tussen de grootsteden Antwerpen en Brussel, waar veel van Maria is te zien en kunstschatten zijn te bewonderen in musea en kerken.
Geplaatst: 21 mei 2023
Laatst gewijzigd: 16 september 2024
~~~
