De rubriek “rozenkrans” bestaat uit de onderdelen: betekenis, legende, vormen, geschiedenis, dominicanen, rozenkransdag, rozenkransmaand, geheimen en rozenkransgebed.
Met het gebruiken van de informatie over de rozenkrans wens ik u een goed gevoel.
Jan van Wijk
BETEKENIS
De rozenkrans is een van rozen gevlochten krans of ring, die als hoofdtooi dienst doet. Bij het geloof in Maria heeft de rozenkrans de betekenis van een een overtuigend middel van bidsnoer met kralen of knopen om met Haar verbonden te zijn. De steeds herhaalde woorden van gebed doen de biddende vol liefde dichtbij Maria komen.
LEGENDE
Een legende verhaalt dat Maria de Weesgegroeten aanneemt uit de monden van haar biddende dienaren en Zij rijgt deze gebeden als rozen aan een snoer. Deze snoer vol rozen plaatst Zij op het hoofd. Hierdoor draagt Maria een kroon van rozen.
VORMEN
De rozenkrans is een bidsnoer en bestaat uit kralen of knopen. De rozenkrans bestaat uit vijfmaal tien Weesgegroetjes en vijfmaal een Onze Vaders bidden. Er wordt gesproken van tientjes. Een “tientje” staat voor tien kleine kralen of knopen en betekent tien Weesgegroetjes. Een Onze Vader kent veelal een grotere kraal of knoop. Een complete rozenkrans betekent de bidsnoer driemaal achtereen gebruiken. Het worden dan vijftien “tientjes als 150 Weesgegroetjes. Een rozenhoedje is een derde deel van de complete rozenkrans en bestaat uit 50 Weesgegroetjes en 5 Onze Vaders. Het is dan éénmaal de bidsnoer kraal voor kraal biddend door de vingers laten glijden.
Het aanhangsel van de rozenkrans bestaat uit een kruis, een grote kraal of knoop voor het Onze Vader en drie kleine kralen/knopen voor drie Weesgegroetjes. Het gebed van de rozenkrans begint met het maken van een kruisteken.
Tijdens het bidden van de rozenkrans komt bij het begin van elk tientje een van de geloofsgeheimen voor. Deze geloofsmysteries zijn afhankelijk van de dag, waarop de rozenkrans wordt gebeden:
– op zondag en woensdag wordt stilgestaan bij de vijf Glorievolle Geheimen
– op maandag en zaterdag zijn het vijf Blijde Geheimen
– op dinsdag en vrijdag worden de vijf Droevige Geheimen belicht
– op donderdag wordt gesproken over de Geheimen van het Licht.
GESCHIEDENIS
Het gebruikmaken van kralen bij het bidden komt al voor bij het hindoeïsme in de 8e eeuw vóór Christus. Dit gebeurt bij het bidden tot Shiva, het hoogst geplaatste goddelijke wezen in het hindoeïsme. Deze goddelijke figuur heeft de meeste kennis en bevordert het welzijn van iedereen. In plaats van Shiva wordt ook gesproken van Shiwa en Siva.
Voor de geboorte van Jezus kronen heidenen hun beelden met rozen. Dit gebruik staat symbool voor het schenken van hun hart aan goden.
Romeinse vervolgingen van christenen in de 1e, 2e, 3e en begin 4e eeuw leiden tot het mooi kleden van christenen die maagd zijn. De vrouwen worden gekroond met rozen. De met rozen getooide vrouwen gaan in het Colosseum te Rome hun martelaarsdood tegemoet. Na hun dood verzamelen christenen de rozen en bidden daarbij.
In de 8e eeuw nà Christus komt het gebruik van het bidden met de kralenketting bij Europese Christenen voor.
In de middeleeuwen bidden monniken in de klooster met behulp van een snoer of touw met knopen. Een deel van hen kan niet lezen en zij leren gebeden uit het hoofd, zoals het Onze Vader.
Tot ± 1100 zijn in de abdijen monniken werkzaam, die dagelijks 150 psalmen in het Latijn opzeggen. Er ontstaat de behoefte aan extra werkkrachten om werken op het land of in het klooster te verrichten. Hierdoor worden lekenbroeders aangesteld, maar deze werkers zijn het Latijn niet machtig. De lekenbroeders gaan in plaats van Latijnse psalmen 150 maal het Onze Vader bidden in hun taal. De serie van 150 Onze Vaders wordt genoemd “Psalter van Christus”. Om deze hoeveelheid Onze Vaders te tellen, brengen zij 150 knopen in hun bidsnoer of touw.
Aan het einde van de 12e eeuw komen er meer uitingen van Mariadevotie. In de 13e eeuw neemt de Mariadevotie enorm toe en voor de lekenbroeders betekent dit dat zij geen 150 keer het Onze Vader bidden maar 150 Weesgegroetjes. Deze Weesgegroetjes worden het “Psalter van Onze-Lieve-Vrouw” genoemd. Het aantal van 150 wordt verdeeld in 3 groepen van 50 Weesgegroetjes. Een groep van 50 van deze gebedjes krijt de naam “rozenkrans”. Ook is sprake van de benaming “kroon”, omdat beelden van Maria met bloemen worden gekroond.
In 1569 keurt Pius V, paus in de periode 1566-1572, geboren als Antonio Ghislieri (1504-1572), het rozenkransgebed goed. Deze dominicaan wordt de eerste “Paus van de Rozenkrans”. Hij roept op de rozenkrans te bidden tot Maria om genade te verkrijgen.
De overwinning van de christelijke zeemachten op de Turken, Slag bij Lepanto op 7 oktober 1571, wordt toegeschreven aan het bidden van de rozenkrans. Door het winnen van de zeeslag wordt de dreigende invasie van de islam in Europa voorkomen. De dag van 7 oktober wordt de rozenkransdag.
Als dank aan Maria, voor het winnen van de zeeslag bij Lepanto, kondigt paus Pius V in 1572 een pauselijk document af om de officiële leer van de Heilige Rozenkrans te vervolledigen. Deze bul geeft een vijfdelige leer:
1. Het rozenkransgebed is noodzakelijk om oorlogen en rampen te vermijden of te weerstaan.
2. De rozenkrans is eenvoudig in gebruik en voor alle mensen geschikt.
3. Het rozenkransgebed is een sterk verweermiddel tegen ketterijen en gevaren voor het geloof, ook zorgt het voor bekeringen.
4. De rozenkrans is er voor alle gelovigen.
5. De overwinning op de Turken bij Lepanto in 1571 is te danken aan het bidden van de rozenkrans door mensen in vele Europese landen.
In 1917 verschijnt Maria in het Portugese Fatima aan drie kinderen. Zij wordt daar genoemd Onze-Lieve-Vrouw van de Rozenkrans. Maria vraagt in Fatima nadrukkelijk de rozenkrans te bidden. Hier trekken vernieuwers van de Katholieke Kerk in de jaren 60 en 70 van de 20e eeuw zich weinig van aan, want Maria staat niet meer in hun agenda. De rozenkrans lijkt alleen nog iets voor oude vrouwen te zijn. Dit staat in schril contrast met de woorden van Onze-Lieve-Vrouw. Maria benadrukt keer op keer dat het bidden van de rozenkrans belangrijk is om vrede in zichzelf te vinden en misstanden in de wereld op te lossen. Zo heeft het bidden van de rozenkrans in Fatima het einde van de eerste Wereldoorlog bespoedigd. Het bidden van de rozenkrans is doorslaggevend geweest bij het beëindigen van de Tweede Wereldoorlog. Helaas zijn de vernieuwers doorgegaan en kerken hebben steeds minder bezoekers ontvangen, geestelijken misbruikten jongens en meisjes op seksueel en moreel gebied, priesters traden uit en in de kerk krijgt Maria minder en minder aandacht. De rozenkrans verliest aan betekenis in de kerk. Maar het tij keert … er komt een nieuwe paus.
Johannes-Paulus II, paus in de periode 1978-2005, geboren als Karol Józef Wojtyla (1920-2005), zegt dat elk tientje van de rozenkrans voor gebeurtenissen in het leven staat. De paus toont zich een groot voorstander van het bidden van de rozenkrans. In 2002 komt deze paus met 5 nieuwe mysteries. Dit zijn de geheimen van het licht.
LEER
Het is Leo XIII, de Italiaanse paus in de periode 1878-1903, geboren als Vincenzo Gioacchino Raffaele Luigi Pecci (1810-1903), die de rol van Maria in de kerk stimuleert. Hij promoot de rozenkrans en het scapulier. Een scapulier is van origine een schouderkleed en komt later in een verkleinde vorm voor als een lapje stof dat met een lint om de nek wordt gedragen. Deze paus geeft 11 encyclieken uit over de rozenkrans. Een encycliek (Latijn: Encyclios en dit staat voor “rond”) is een pauselijk schrijven dat rondgaat. Het is dan een rondzendbrief, die het leergezag van de paus uitdrukt. Een belangrijke encycliek voor de rozenkrans is Supremi Apostolatus Offici (Het Hoogste Apostolische Ambt) van 1 september 1883. Hierin wordt de verbreding en versterking van de rozenkrans aangemoedigd. Paus Leo XIII ziet Maria als middelares tussen God en de gelovigen.
DOMINICANEN
Het propageren van het rozenkransgebed is vooral gedaan door leden van de Orde van de Dominicanen. Zij hebben gelovigen een meditatiewijze geleerd, waarbij geheimen (mysteries) worden overwogen door het veelvuldig herhalen van het Weesgegroet. De rozenkrans is dan een waren om een strijd te winnen. Uitingen van Mariadevotie nemen daardoor toe. De Dominicanen gebruiken de rozenkrans als wapen in de strijd tegen de Albigenzen in het zuidelijk deel van Frankrijk. De rozenkrans heeft dan tot doel de wereld te hervormen. In de 12e en 13e eeuw vormen de Albigenzen of katharen een grote, religieuze beweging in de Franse Languedoc. Zij zien de duivel als de machtigste op aarde en alleen de Heilige Geest kan tot verlossing leiden. Dit strookt niet met de leer van de Katholieke Kerk, die de Albigenzen van ketterij beschuldigt en zij moeten worden bestreden. Dit gebeurt met bloedige kruistochten.
Dominicus van Osna, ook genoemd Dominicus de Guzmán (1170-1221) wordt in 1195 kanunnik van de kathedraal van Osna (El Burgo de Osna) in het Spaanse Castilië en León. In 1215 sticht hij de Orde van de Dominicanen (Orde van de Predikheren) in Frankrijk. Hij preekt ook over de rozenkrans. Op 13 juli 1234 wordt Dominicus heilig verklaard door Gregorius IX, paus in de periode 1227-1241 en geboren als Ugolino di Segni (1170-1241). In de kunst wordt Dominicus vaak afgebeeld als ontvanger van de rozenkrans van Onze-Lieve-Vrouw. De legende verhaalt dat in 1214 Dominicus de rozenkrans van Maria ontvangt en Zij vertelt hem hoe deze moet worden gebeden. Zoals het dan aangegeven wordt, is nu nog steeds de vorm van bidden. Het bidden van de rozenkrans en de betekenis ervan raken in onbruik. Dit verandert door Alanus de Rupe, ook genoemd Alain de la Roche (1428-1475) uit Bretagne. In 1459 sluit hij zich aan bij de dominicanen in het Franse Dinan. Deze dominicaan legt de vorm van bidden van de rozenkrans vast. In 1470 sticht Alanus de Rupe de Broederschap van de Heilige rozenkrans in Douai. Veelvuldig preekt hij over de rozenkrans en over de Heilige Dominicus in Frankrijk, België en Nederland. Alanus de Rupe sterft in het Nederlandse Zwolle.
ROZENKRANSDAG
Op 7 oktober is het de dag van Onze-Lieve-Vrouw van de Rozenkrans. Maria wordt dan geëerd als de beschermster van de christeneenheid.
De datum van 7 oktober is gekozen, omdat op 7 oktober 1571 de christelijke zeemachten van de Heilige Liga een slag in de Middellandse Zee hebben gewonnen op de Turkse, islamitische Ottomanen. De zeeslag wordt genoemd de Slag bij Lepanto. Pius V, paus van 1566 tot in 1572, geboren als Antonio Ghislieri (1504-1572), schrijft deze overwinning toe aan de verkregen hulp van Maria door het bidden van de rozenkrans. Op miraculeuze wijzen, namelijk door een verschijning van Maria en enige wonderen zijn de Turken verslagen bij Lepanto. Een opmerkelijke overwinning, want de Turken strijders zijn veel groter in aantal en beschikken over meer oorlogsmateriaal dan de katholieke armada.
ROZENKRANSMAAND
Oktober is de rozenkransmaand en dit wil zeggen dat de tiende maand van het kalenderjaar is toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw van de Heilige Rozenkrans. Het is Paus Leo XIII die het mariale karakter van de rozenkrans vastlegt voor de maand oktober. Hij vraagt aan de gelovigen de hele maand oktober toe te wijden aan de Koningin van de Rozenkrans. De paus benadrukt dat de devotie voor de Koningin van de Rozenkrans mensen heeft geholpen bij het overwinnen van tegenslagen en tegenstand, zoals bij geweld, corruptie en rampen.
GEHEIMEN
Het bidden van de rozenkrans betekent niet alleen weesgegroetjes en onze vaders bidden, maar ook stilstaan bij 5 soorten geheimen.
De blijde geheimen zijn:
1. de engel Gabriël brengt de blijde boodschap aan Maria
2. het bezoek van Maria aan haar nicht Elisabeth
3. De geboorte van Jezus in Bethlehem
4. Jezus wordt in de tempel opgedragen aan God
5. Jezus wordt teruggevonden in de tempel.
De droevige geheimen zijn:
1. de doodstrijd van Jezus in de hof van Gethsemane
2. Jezus wordt gegeseld
3. Jezus wordt met doornen gekroond
4, Jezus draagt zijn kruis naar de berg Calvarie
5. Jezus sterft aan het kruis.
De glorievolle geheimen zijn:
1. Jezus verrijst uit het graf
2. Jezus stijgt op naar de hemel
3. De Heilige Geest daalt neer over de apostelen
4. Maria wordt ten hemel opgenomen
5. Maria wordt in de hemel gekroond
De geheimen van het licht zijn:
1. de doop van Jezus in de ordaan
2. de openbaring van Jezus op de bruiloft van Kana
3. Jezus kondigt het Rijk Gods aan
4. de gedaanteverandering van Jezus op de berg Tabor
5. Jezus stelt de eucharistie in tijdens het Laatste Avondmaal.
ROZENKRANSGEBED
De rozenkrans bidden wordt gedaan als kinderen van Maria. Het rozenkransgebed is geliefd bij velen en toont dat eenvoud en diepgang samengaan. Bij het bidden van de rozenkrans wordt de schoonheid ervan ontdekt.
Het bidden van de rozenkrans is een herhaling van woorden. De gebeden steeds opnieuw doen, vormt de kracht van de devotie tot Maria. Hierbij is het bidden tastbaar, omdat de kralen langs de vingers gaan. Door de herhalingen van het weesgegroet is het mogelijk na te denken over de mysteries van de rozenkrans, die in het leven van de biddende betekenis hebben.
De rozenkrans kan alleen worden gebeden, maar ook met anderen. Als met meer dan één de rozenkrans wordt gebeden wordt eenheid gecreëerd. De rozenkrans bidden biedt een manier om stil te staan bij de geheimen van glorie, blijheid, droevenis en licht.
Geplaatst: 1 oktober 2023
Laatst gewijzigd: 29 oktober 2024
~~~
