In het onderdeel “bedevaart” komen ter sprake:
-geschiedenis
-bekende bedevaartplaatsen
-netwerk grote bedevaartplaatsen
-zingeving
-onderweg
-danken
-sfeer
-individueel of samen
-gevoel
-rituelen
-cultuur tegen atheïsme
-terug naar huis

Geschiedenis

Bedevaarten naar een ontmoetingsplaats met Maria zijn er al eeuwen. Een verschijningsplaats wordt veelal een bedevaartsoord, zoals is gebeurd met bijvoorbeeld Fatima (1917) en Lourdes (1858). Ook de plaats waar een beeldje van Onze-Lieve-Vrouw is gevonden, wordt meermaals een bedevaartsplaats, zoals is gebeurd met onder andere Scherpenheuvel (1604).

Sinds de 8e eeuw zijn er bedevaarten in het Duitse Beieren; een echt Maria-land. Maria wordt ook genoemd de Hertogin van Beieren.

Bekende bedevaartplaatsen

Een bedevaartplaats spreekt verschillende groepen mensen aan, zowel jongeren als ouderen, gelovigen en niet-gelovigen, religieuzen en hoog- en laaggeplaatste geestelijken.

Bedevaartplaatsen, zoals Fatima, Lourdes, La Salette, Montichiari, Loreto, Medjugorje, Banneux, Beauraing, Scherpenheuvel, Heroldsbach, Marienfried, Marpingen, Altötting, Mariazell, Handel, Heiloo, Meersel-Dreef en Scherpenheuvel spreken bij velen sterk tot de verbeelding.

Netwerk grote bedevaartplaatsen

In 2003 is opgericht “Le Réseau Marial Européen” (“Het Europees Mariaal Netwerk”), waarbij ruim 20 heiligdommen in Europa zijn aangesloten, waaronder Altötting (Duitsland), Banneux (België), Brezje (Slovenië), Fatima (Portugal), Loreto (Italië), Lourdes (Frankrijk) en Mariazell (Oostenrijk). Het doel van het samenwerkingsverband is het bevorderen van ontmoetingen en uitwisselingen, waarbij de kracht van een bedevaartsoord meermaals gespreksonderwerp is om pelgrims te blijven ontvangen. Initiatiefnemer van de organisatie is de Fransman Jacques Perrier (1936), bisschop van Tarbes-Lourdes (1998-2012).

Zingeving

Miljoenen bezoeken een bedevaartplaats en komen er terug. Deze mensen hebben behoefte aan wat tastbaars en dat is een bedevaartsoord. Het lijkt, dat velen op zoek zijn naar bemiddeling en nood hebben aan een hogere macht. In een mariaal bedevaartsoord komen mensen om zingeving in hun leven te ervaren. Steeds komt in een mariaal bedevaartsoord een gevoel bij Maria tot uiting. Meermaals betreft dit het op een of andere manier contact krijgen met wat bovenaards om naar een betere zingeving van het leven te komen. Mensen komen in een bedevaartplaats bijeen om bij Maria te zijn. Daartoe verlaten zij de kille omgeving van een geseculariseerde wereld en zoeken de warmte bij Onze-Lieve-Vrouw in een welkome context en niet in een wereld waarin geloof geen algemeen goed is.

Een bedevaart maken en zingeving ervaren, kan ook leiden tot zich in het geloof te verdiepen. De religieuze betekenis van een pelgrimage is heel subjectief. Bij de een is het een relevante factor en bij de ander in het geheel niet. Feit is wel dat een bedevaart een mens kan veranderen.

Heiligdommen en verschijningsplaatsen zijn door de vele jaren heen bekend geworden als oorden met een hoge dichtheid van Maria’s aanwezigheid. Voorbeelden hiervan zijn onder meer de Grot te Lourdes en de berg te Medjugorje; plaatsen waar Maria meermaals is verschenen. Op dergelijke plekken is het de geschiedenis en de huidige context voor gebed, zingeving en bezinning, die pelgrims ertoe aanzetten erheen te gaan. Zo overkomt het ook mij.

Onderweg

Op bedevaart gaan is veelvoorkomend en jaarlijks wel voor miljoenen mensen. Het is dan Onze-Lieve-Vrouw bezoeken en Haar ontmoeten. Op bedevaart gaan is dichtbij de Maagd Maria mogen komen. Immers, bij de pelgrimage staat de beleving bij Maria centraal. Voor een ontmoeting met de Moeder Gods is de pelgrim onderweg. Dit op route zijn, is een essentieel onderdeel van de bedevaart om tot een ontmoeting met Maria te komen. De weg naar een bedevaartplaats ervaar ik als een spiritueel, diep rakend voorspel.

Op bedevaart gaan, is zich ergens naartoe begeven, waar een of meer wonderbaarlijke gebeurtenissen hebben plaatsgevonden. Een bedevaartsoord is een contactplaats met Onze-Lieve-Vrouw, waardoor beleving wordt ervaren. Vervolgens wordt de ondervinding mee naar huis genomen. Een bedevaart houdt in, teruggaan in het leven om relaties met de eigen omgeving en met Maria meer op orde te krijgen. De bedevaartganger zoekt meermaals naar de zin van het leven. Er is dan sprake van steun willen ervaren door de eigen gedachten te laten gaan, beelden te zien en volksdevotie te ondervinden. Het is dan voelen van het bieden van haar geborgenheid. De zin van het bestaan wordt door de ervaren spiritualiteit menig keer nadrukkelijk beleefd. Zoekende mensen willen zingeving in hun leven. Zij kunnen zich vragen stellen, zoals:
-wat beteken ik voor mezelf?
-wat ben ik voor anderen?
-wat betekent die dag voor mij?
-welke weg ga ik volgen?
-wat kan ik voor Maria doen?
Een pelgrimage is vooral een tocht, waarbij bezinning een grote rol kan spelen. Door bezinning kan mystiek worden ervaren. Op de pelgrim kan de ondervonden stilte en rust als een heilzame werking gelden.
De pelgrim is onderweg om de eigen route spoedig te vinden. Ook al is er nog een lange weg te gaan.

Danken

Ook zijn bezoekers bij Maria om Haar te danken voor verkregen gunsten. Deze dank kan onder meer betrekking hebben op: werk behouden, liefde van naasten ervaren, geslaagd zijn voor een examen, een operatie goed hebben doorstaan of zich weer goed voelen. Pelgrims vinden bij Maria heil en troost. Verder is het voor mij een hernieuwde dankbetuiging aan Maria voor het mooie dat ik in het leven mag ervaren. Door ontmoetingen met Onze-Lieve-Vrouw merk ik groei in het leven.

Sfeer

In een bedevaartsoord dat is toegewijd aan Maria ervaar ik steeds een bijzonder aangename sfeer. Dit vind ik opvallend mooi, omdat elke bedevaartplaats anders is. In het ene oord wordt enkel gebeden, in een ander veel gezongen en er zijn heiligdommen met processies.

In een klein bedevaartsoord ervaar ik een intieme sfeer. Bezoekers ervaren grote intimiteit zeggen zij tegen me, zoals alleen in een klein heiligdom voelbaar is. De kleinschaligheid van bijvoorbeeld enkel een kerk met een genadebeeld of een grot met de beeltenis van Maria, raken mij diep. Het alleen of met weinigen zijn bij Maria in een bedevaartsplaats geeft gedachten om in alle rust een en ander van het leven te laten langskomen. Het is dan in stilte bidden en bezinnen.

Het bezoek aan een groot mariaal oord is anders met velen die samen bidden of een viering bijwonen. Het is dan samen op weg zijn naar Onze-Lieve-Vrouw. Het zich terugtrekken om in stilte tot gebed te komen tot Maria, zie ik veelvuldig gebeuren en ik doe dat zelf ook.

Individueel of samen

Op bedevaart gaan en komen in een Maria-oord is samenkomen., want een pelgrimage is een collectieve en/of individuele geloofsbeleving. Immers, Onze-Lieve-Vrouw brengt mensen bij elkaar. Dit bezorgt de bedevaartgangers een warm welkom en een aangename sfeer. De mensen ervaren verbondenheid met elkaar én met Maria. Het verblijf in een bedevaartsoord geeft dan ook bemoediging voor het verdere leven.

Tijdens een bedevaart komen mensen meermaals in contact met anderen. Zij vertellen over hun verleden en vinden een luisterend oor bij het delen van dat wat hen bezighoudt.

Gevoel

Bezoekers aan een bedevaartsoord krijgen een speciaal gevoel. Dit komt onder andere door de aanleiding om Maria te gaan bezoeken. Pelgrims nemen een rugzak mee op bedevaart en dit niet alleen in de letterlijke, maar ook in de figuurlijke betekenis. Pelgrims dragen een mentale rugzak, waarin allerlei voorvallen uit het verleden zijn opgeborgen. Dit kan bij de een een ziekte zijn en bij de andere een ruzie, een verlies of een ongeluk. Dit zijn voor de persoon heftige gebeurtenissen, die zijn meegemaakt. In een bedevaartsoord kunnen bepaalde voorvallen met Maria worden gedeeld. Door het aan Maria voorleggen van aspecten uit het verleden, zoals pijn, verdriet, verraad, ziekte of zorgen, hopen de pelgrims kracht te ontvangen om dat verleden te kunnen dragen. Dit geloof in Maria geeft een bijzondere gewaarwording.

Elke keer ontvang ik een vreugdevol gevoel te zien wat Maria in een bedevaartplaats bij mij en de pelgrims teweeg brengt. Verder heb ik enorm veel bewondering voor degenen die zich inzetten in een Mariaal oord voor zieken en ouderen, zoals in Lourdes. Zonder hen is het voor heel wat mensen niet haalbaar naar een bedevaartsoord te gaan. Mensen die van anderen afhankelijk zijn, willen ook hun gevoel met Maria delen.

Rituelen

Bedevaarten gaan samen met rituelen, zoals zingen, bidden, in processie meegaan en kaarsen aansteken. Bij menige bedevaartplaats zijn deze al eeuwen doorgegeven naar volgende generaties. Hierdoor heeft de Mariaverering al eeuwenlang een belangrijke plaats in de samenleving. De Mariaverering is in de tijd blijven bestaan, omdat Onze-Lieve-Vrouw zowel behoort tot de hemelse wereld als de aardse; Zij neemt dus een unieke plaats in bij velen. Dit wordt versterkt door het ervaren van een luisterend oor bij Maria.

Tot een ritueel behoort ook het offeren aan Onze-Lieve-Vrouw, zoals zilveren en wassen voorwerpen, beeltenissen, votief-schilderijen, kindertekeningen en andere dankbetuigingen, waaronder ex voto’s met veelal datum, naam en dankwoord op een plaquette.

Als herinnering aan een bedevaart zijn onder meer gemaakt bedevaartboekjes en vaantjes. Deze traditie gaat terug naar de 17e eeuw. Voor mij zijn de herinneringen allereerst mooie gedachten, die ik lang koester en verder meegebrachte kaarsen en beeldjes, rozenkransen, foto’s en boekjes. Zo wordt de bedevaart thuis meer dan eens opnieuw ervaren.

Bij het op bedevaart gaan, is de rozenkrans bidden en allerlei bijzondere mooie activiteiten bijwonen, als een eucharistieviering, een avondgebed en een kruisweg. Ook omvat het met anderen gevoel van geloof delen en aan een lichtprocessie met vele kaarsjes deelnemen. Het zien van lichtjes doet me denken dat iedereen wel wat licht kan gebruiken. Ook vind ik het bijzonder in verscheidene plaatsen te komen met steeds boodschappen van Maria. In elk oord is er veel te zien, horen en beleven van en met Onze-Lieve-Vrouw. Zo verrijken ontmoetingen met Maria mijn denken en doen. Echter, op bedevaart gaan kan ook een geheel ander beleven zijn, zoals de stilte ervaren en tot bezinning komen. Een pelgrimage kan dan ook tot doel hebben het tot rust willen komen en de “diepere ik” beter leren kennen. Dit kan door een lange tocht te maken of in een bedevaartplaats de rust ervaren, het leven overdenken en delen met de Moeder Gods. Zo is het met jezelf meer in het reine komen, kracht en inspiratie mogen ontvangen om verder te gaan. Wat is het waardevol om zo grote liefde te ervaren en in elk Maria-oord de eigen charme te ondervinden.

Menigeen leeft op door het verblijven in een mariaal oord en dan te bidden bij een beeltenis van Maria. Er gebeurt dan een wonder en daardoor wordt meer zin in het leven ervaren.

Cultuur tegen atheïsme

Vele bedevaarten naar een Maria-oord blijken opvallend goed bestand te zijn tegen de ontkerkelijking en ook tegen de aantasting van het geloof in Onze-Lieve-Vrouw. Het aantal bezoekers aan plaatsen zoals Scherpenheuvel, Medjugorje, Loreto, Covadonga, Fatima, Lourdes, Kevelaer en Heiloo blijkt niet of nauwelijks af te nemen. Hieruit volgt, dat bedevaartgangers tijd blijven vinden en steeds geld willen besteden om individueel of in groep op bedevaart te gaan. Zij ervaren de pelgrimage betekenisvol en zingevend. De pelgrim ziet meermaals de bedevaart als een middel geestelijk bij te tanken en impulsen te ontvangen. Het is dan ook Maria danken voor energie, genezing, gevoel, kracht, troost, veiligheid en vriendschap. Een mariaal bedevaartsoord is een baken van geloof in Onze-Lieve-Vrouw en vormt. In tijden van ontkerkelijking is een bedevaartplaats een cultuur tegen het atheïsme. Opmerkelijk is dat in landen met steeds meer ongelovigen, zoals België, Duitsland, Frankrijk en Nederland mariale oorden veel worden bezocht.

Van oudsher is een pelgrimage een bedevaartstocht en is enorm populair onder gelovigen. Pelgrimsoorden zijn er volop en bijgevolg is er ruime keus een pelgrimage te maken. De keuze berust op devotie tot een heilige en veelal is dit Maria. De persoonlijke voorkeur brengt een pelgrim naar een verlangd oord. Tot voor kort werd een bedevaartstocht of pelgrimage veelal door een gelovige gemaakt. Deze situatie is gewijzigd, omdat steeds meer niet-gelovigen een pelgrimage maken.

Meer en meer worden bedevaarten pelgrimages of pelgrimstochten. Bij een dergelijke tocht is de pelgrim veelal fietsend, paardrijdend of wandelend onderweg. De laatste jaren neemt de belangstelling toe om door een pelgrimstocht naar een bestemming te gaan. Hierbij wordt het onderweg zijn belangrijker geacht dan het zijn op de plaats van aankomst. De godsdienst van de pelgrim is daarbij niet van toepassing; een tocht ondernemen en niet gelovig zijn, komt meer en meer voor. Deze tocht is een culturele reis of een route afleggen om meer met zichzelf in gedachten te zijn. Is er sprake van geloof bij de pelgrim dan is het meer zich bezinnen tijdens het onderweg zijn. Een dergelijke pelgrimage is dan geen bedevaart naar een plaats waar Maria is verschenen of dat Zij of een andere heilige er wordt vereerd. Een pelgrimstocht is een persoonlijke, spirituele zoektocht naar wat als “heilig” wordt gezien, maar geen heiligdom is. Daarbij zijn geen religieuze motieven aanwezig. Opvallend is dat bedevaartsoorden inspelen op de trend van het trekken en onderweg zijn. Een bedevaartsoord afficheert zich dan als pelgrimsoord en hoopt meer belangstelling te genereren. Het verschil tussen de betekenis van een pelgrimstocht en deze van op bedevaart gaan, verwatert dan ook.

Terug naar huis

Na het bezoek aan een bedevaartplaats is het terug naar huis gaan. Het bidden tot Onze-Lieve-Vrouw gebeurt ook tijdens de terugreis, want de hele bedevaart omvat de voorbereiding, de heenreis, het bezoek, de terugreis en het terugkijken.

De terugreis gaat met goed gevoel, want menigeen ervaart dat Maria helpt door te genezen, kracht te geven en innerlijke blijdschap te bezorgen. Tijdens een bedevaart gebeuren zoveel wonderen. Door de bedevaart naar Maria zijn langdurige herinneringen geboren.