Het hoogfeest van 15 augustus viert het verrijzen van Maria. Zij is ontslapen en met lichaam en ziel in de hemel opgenomen. Daar is Zij tot Koningin van de Hemel verheven. Maria is verrezen en gekroond door haar Zoon. Zij verblijft in de hemel, een plaats vol mysterie voor mensen. Het is de grootte sprong voorwaarts van de mensheid. De reis naar bijvoorbeeld de maan verdwijnt in het niet met die naar het paradijs.
Er wordt verteld dat Maria tussen 36 en 50 jaar na Christus is gestorven. Andere bronnen spreken van haar overlijden van 3 tot 15 jaar na de dood van Christus. De plaats van het overlijden staat niet vast. Er zijn enkele mogelijkheden: het kan zijn dat Maria in Jerusalem op de berg Sion is overleden en daarna is begraven naast de hof van Getsemane in het Kidrondal, aan de voet van de Olijfberg. Een andere mogelijkheid van de plaats van overlijden is Efese. Wat ook kan, is dat Maria sterft in Bethlehem, waar Zij in de laatste jaren van haar aardse bestaan heeft gewoond. Deze redenering is sterk en voor velen ook geloofwaardig. Over de dood en begrafenis van Maria is dus niets met zekerheid bekend. Hierdoor is het een open vraag of Maria sterft vóór of na haar Tenhemelopneming. Er wordt verteld dat Maria sterft in het bijzijn van de apostelen en dat deze volgers van Jezus Maria zien opstijgen naar de hemel. De apostel Thomas is bij de Tenhemelopneming afwezig. Vlak na haar overlijden is er een leeg graf en dit stelt de heilige Thomas/Tomas (=72) vast, die ook wordt genoemd Judas Thomas Didymus (“tweeling”).
De overtuiging dat Maria met lichaam en ziel in de hemel is opgenomen, heeft een geleidelijke weg gekend in de katholieke kerk. Het feest van de Tenhemelopneming wordt al genoemd in het jaar 450.
Het vieren van de Tenhemelopneming van Maria is vastgesteld op 15 augustus door keizer Flavius Mauricius Tiberius Augustus (539-602) kortweg Mauricius genoemd, die heerst over het Byzantijnse Rijk in de periode 582-602. Tot de dag van de viering is besloten in het jaar 582.
In de 7e eeuw leeft in de katholieke kerk meer en meer de overtuiging dat Maria met lichaam en ziel in de hemel is opgenomen. Onder Sergius I, paus van 687 tot in 701, heeft de katholieke kerk het feest van de Tenhemelopneming van Maria ook op 15 augustus vastgesteld. Er wordt dan nog gesproken over de”ontslaping van Maria” (“dormito Mariae”). De gedachtenis van het “ontslapen van Maria” gaat dus terug naar de 7e eeuw. In de achtste eeuw wordt in de katholieke kerk van Tenhemelopneming gesproken. Vervolgens wordt de Tenhemelopneming van Maria in de katholieke kerk wereldwijd gevierd op 15 augustus.
Tijdens het Eerste Vaticaans Concilie (1869-1870) wordt door enige deelnemers gevraagd de opneming van Maria in de hemel tot dogma te verheffen. Doordat er verschil van mening is tussen de hoge geestelijkheid in de katholieke kerk heeft een beslissing lang op zich laten wachten. Het is Pius XII, paus van 1939 tot in 1958, geboren als Eugenio Maria Giuseppe Giovanni Pacelli (1876-1958), die het dogma (“dogma fidei”) heeft afgekondigd door te beklemtonen dat dit voor alle gelovigen geldt. Dit gebeurt in 1950, op 1 november, de dag van Allerheiligen. Vanaf die dag is de Tenhemelopneming een geloofspunt bij de katholieken van oost en west.
Op 21 november 1964, tijdens het 2e Vaticaans Concilie, is het document “Lumen Gentium” (“Het Licht”) aangenomen. Bij onderdeel 59 verwoordt de leerstelling: Tenslotte is de Onbevlekte Maagd, die van alle smet van de erfzonde is gevrijwaard na het voltooien van haar aardse levensloop met lichaam en ziel in de hemelse glorie opgenomen en door de Heer is verheven tot Koningin van het heelal, opdat Zij vollediger gelijkvormig wordt aan haar Zoon, de Heer der heren, de overwinnaar van zonde en dood. Dit is dus de Rooms-Katholieke visie. Kortom: Maria is met lichaam en ziel naar de hemel gegaan. Haar lichaam wordt gered voor verderf als erkenning van haar Onbevlekte Ontvangenis en haar Moederschap van de Zoon van God.
In plaats van de Tenhemelopneming van Maria wordt ook gesproken van Maria Hemelvaart en Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaart. Dit is niet correct, want Zij is door God opgestegen naar de hemel.
In Orthodoxe Kerken is het vieren niet op 15 augustus, maar op 28 augustus. Dit verschil van 13 dagen komt door het hanteren van de juliaanse en gregoriaanse kalender. In de Orthodoxe Kerken wordt gesproken van het “ontslapen van de Moeder Gods” en in de Oud-Katholieke Kerk wordt de feestdag genoemd het “ontslapen van de Heilige Maria, Moeder Gods”. In deze kerken is de overtuiging dat Maria enkel met de ziel ten hemel is opgevaren.
In de regio Antwerpen wordt 15 augustus ook gevierd als Moederdag, want Maria is de Moeder van iedereen.
