~~~
GESCHIEDENIS
Aan het bedevaartsoord van Onze-Lieve-Vrouw van Ptujska Gora ligt een legende ten grondslag. Het verhaal is dat mensen leven in een heel onrustige tijd en islamitische Turken willen de kerk vernielen. Maria hult de kerk en de directe omgeving in een donkere wolk. Hierdoor is de kerk voor de Turken onzichtbaar. Het dorp heeft dan de naam gekregen Crna Gora (Zwarte Berg). In de eerste helft van de 15e eeuw, de tijd van het begin van de Turkse bedreigingen, is de kerk versterkt. De kerk is opgericht door Bernhard III (1379-1421), graaf van Pettau (Ptuj) en zijn vrouw gravin Williburg/Willibirg/Walburga/Walburgis von Maidburg (1386-1431) en dit waarschijnlijk na een belofte. Dit gebeurt bij “Neystift/Neustift” waar nu de basiliek staat. De bouw van de kerk begint rond 1398 en is grotendeels gereed in 1420. De altaren zijn geschenken van edelen.
In 1471 vallen de Turken in het gebied weer aan en vernielen veel rond Ptujska Gora. Omstreeks 1473 wordt de berg Mons Gratiarum (Genadeberg) genoemd. Uit deze naam is af te leiden dan er dan al sprake is van een bedevaartsoord, waar mensen bescherming krijgen van Maria.
De jezuïeten verzorgen tientallen jaren de bedevaarten en dit doen zij tot 1773 als de jezuïetenorde wordt opgeheven door de anti-katholieke overheid. Begin 19e eeuw verandert deze situatie.
In 1927 wordt de huidige naam Ptujska Gora voor het eerst gebruikt. In 1937 komen minderbroeders de bedevaartkerk beheren.
Grote restauratiewerken vinden in de tweede helft van de 20e eeuw plaats en deze zijn afgerond in 1980. In de kerk komen nieuwe glasramen en Ida Brisnik Remec (1941) zorgt voor de ontwerpen.
In 1989 maakt Viktor Gojkovic (1945) de kruiswegstaties in de kerk. Hij maakt ook reliëfs van de symbolen van de vier evangelisten in 2002, die tegen de gewelven van de voormalige Kruiskapel zijn gemaakt. Voor de evangelist Matteüs is het kenmerk de engel/mens, voor Marcus is dat de leeuw, bij Lucas hoort de os/rund/stier en voor Johannes is het symbool de arend.
In 2010 is de kerk verheven tot basiliek door Benedictus XVI, paus in de periode 2005-2013, geboren als Joseph Aloysius Ratzinger (1927-2022).
BEDEVAARTSOORD
Ptujska Gora (Ptuj-berg) is een dorp met bekend bedevaartsoord van Onze-Lieve-Vrouw en ligt op 352 meter boven zeeniveau. In het plaatsje wonen zo’n 400 mensen.
Het genadeoord kent een drukbezochte bedevaartkerk. De gotische kerk uit de 14e eeuw draagt de naam “Basilika Marije Zavetnie s plascem” (basiliek van Onze-Lieve-Vrouw als beschermster met een mantel).
Op het barokke hoofdaltaar uit ±1760 staat het gotisch genadereliëf van Maria met de grote, groene beschermmantel uit ±1410 en engelen tillen de mantel op. Onder dit grote kledingstuk zijn 82 figuren afgebeeld, die in tijd van historisch belang zijn, zoals aristocraten, geestelijken, burgers en de edelen Bernard III en zijn vrouw Walburga/Walburgis.
In de basiliek staat ook een rozenkrans-altaar met de zittende Maria en Kind. Onze-Lieve-Vrouw heeft in de rechterhand een scepter. In zijnissen staan de heilige Catharina en de heilige Andreas. De beelden zijn uit het begin van de 15e eeuw. Onder de beeltenis knielen de schenkers van de kerk met gesloten, biddende handen en de blik op Maria gericht.
Andere altaren zijn onder meer toegewijd aan Loreto (17e eeuw), Heilige Familie (18e eeuw) en Onbevlekte Ontvangenis, met Maria in het midden en haar ouders, Anna en Joachim, in de zijnissen. Hierboven is een schildering van de Vlucht naar Egypte.
Aandacht is er ook voor Maximiliaan Kolbe (Rajmund Kolbe, 1894-1941). Een groot reliëf met de beeltenis van hem is tegen de zijmuur geplaatst. Kolbe is een Pools priester, verricht journalistieke verzetsactiviteiten, wordt gevangengenomen, gaat naar het naziconcentratiekamp Auschwitz en komt daar om het leven.
De barokke kansel uit de 18e eeuw getuigt van hoogstaande houtsnijkunst. Ook toont de basiliek enige gotische fresco’s en kruiswegstaties.
De basiliek, die wordt genoemd de mooiste, gotische kerk in Slovenië, is het gehele jaar geopend.
BEREIKBAARHEID
Ptujska Gora ligt in het noordoosten van Sloveniê, tussen de plaatsen Ptuj en Majsperk, ten zuiden van Maribor, nabij de snelweg A4. Ptujska Gora hoort tot de gemeente Majsperk en de regio Stajerska.
Meer info is onder andere te vinden op www.ptujskagora.eu.
BELEVING
Al een tijd kijk ik met veel verlangen uit naar het bezoeken van de bedevaartkerk op de berg met de naam Ptujska Gora, want ik heb vernomen dat Maria hier op een heel bijzondere wijze is verbeeld.
Na enkele opgaande treden te nemen, kom ik bij de façade van de kerk. Op de zware deuren die toegang tot de basiliek geven, staan afbeeldingen van onder meer Maria, een paus en vissen. Bij binnenkomst in het godshuis zie ik een man de voorraad kaarsen aanvullen. Vervolgens raak ik met hem in gesprek. Deze kaarsenvakkenvuller is de pastoor! Hij vertelt over de basiliek en zegt ook dat hij in Nederland is geweest. In Amsterdam heeft hij twee weken gewerkt en ook heeft jij Beek bezocht. Ik geef hem een kaartje van de Mariakamer en vertel over de bedevaartplaatsen die op het lijstje staan om te bezoeken.
Na het gesprek met de vriendelijke pastoor is het nader kennismaken met de basiliek. Maria is hier veelvuldig verbeeld. Ik zie Haar in een zijaltaar geheel in goudkleuren met haar Kind en daarvoor een lam. Ook Sint-Nicolaas is hier aanwezig, zoals in heel wat kerken in Slovenië.
Opvallend zijn de dikke muren en weertoren, die doen me denken aan het zich willen verdedigen tegen de Turkse belegeringen.
Het hoogaltaar toont Onze-Lieve-Vrouw, geflankeerd door twee engelen. Maria heeft een indrukwekkende mantel gespreid en hierdoor zijn 82 personen beschermd. Wat heeft Maria hier een enorme rol van beschermster, terwijl Zij haar Zoontje op de linkerarm draagt. Een dergelijke, imposante verbeelding van Maria heb ik niet eerder gezien. Ik kijk lang naar het lieve gezicht van Onze-Lieve-Vrouw. Wat zie ik Haar graag!
Bijzonder mooi vind ik het Rozenkransaltaar met gotische beelden. Het bestaat uit vier delen. Maria, met een heel lief gezicht, zittend in het midden en Zij heeft haar naakte Zoontje op de linkerarm. Zij worden geflankeerd door de staande heiligen Catharina met rad en Andreas. Onder deze beeltenissen zijn twee kleine figuren afgebeeld; dit zijn adellijke schenkers. Het kunstwerk stamt waarschijnlijk uit het begin van de 15e eeuw.
Nog twee, gotische reliëfs trekken mijn aandacht, namelijk de aanbidding door de Drie Wijzen, die als koningen zijn afgebeeld, en de dood van Maria. Hier sta ik langdurig naar te kijken. Ik verneem dat deze kunstwerken uit het begintijd van de kerk komen en dat is rond 1410.
Voordat ik de kerk verlaat is het enkele devotionalia kopen voor vrienden en ook een paar flacons met wijwater. Op het flesje staat de tekst in het Sloveens en in het Nederlands kom ik tot “basiliek van Onze-Lieve-Vrouw de beschermster op de Ptuj-berg.
Wat ben ik een rijk mens dit bedevaartsoord te kunnen bezoeken. Opnieuw valt me weer veel toe! Dank U, Maria!
OMGEVING
In de omgeving van Ptujska Gora zijn veel wandel- en fietsmogelijkheden.
Van de stad Ptuj naar Ptujska Gora is het 15 km naar het zuidwesten gaan.
Vertrekken uit Maribor om in Ptujska Gora aan te komen, houdt in 35 km naar het zuiden reizen.
Slovenska Bistrica verlaten om naar Ptujska Gora te gaan, vraagt 25 km naar het oosten afleggen.
Van de Sloveense hoofdstad Ljubljana naar Ptujska Gora gaan, betekent 135 km naar het noordoosten overbruggen.
De Kroatische hoofdstad Zagreb verlaten om in Ptujska Gora te geraken, wil zeggen 100 km naar het noorden gaan.
~~~
