GESCHIEDENIS
In 1312 leggen monniken van de cisterciënzer orde van de Duitse Abdij Camp op de Kapelberg de basis voor de devotie tot Onze-Lieve-Vrouw ter Nood Gods.
Aan het ontstaan van de devotie op de Kapelberg gaat en bijzonder verhaal uit ± 1500 vooraf. Een man mist een arm, heeft twee ongelijke benen en wordt daardoor gezien als een mismaakt mens. De man doet 30 jaar lang pogingen in het klooster te worden aangenomen. Helaas voor hem is er steeds een afwijzing door de prior van het cisterciënzerklooster. Uiteindelijk mag hij aan een broeder-molenaar tonen dat hij kan werken. De molenaar neemt de man mee naar binnen. Daar ziet de man een grote houtblok en in dit stuk hout ontwaart hij Maria in een droevige toestand met een zwaard in het hart en op de schoot haar dode Zoon. Meteen pakt de man zijn mes en begint in het hout te snijden. Hij maakt het beeld dat hij zojuist, in een visioen, heeft gezien. Enkele uren nadien heeft de man Maria met haar Zoon gesneden. De broeder-molenaar valt van de ontzetting op de knieën en zegt dat hij aan de prior van het klooster vraagt of de houtsnijder welkom is. De houtsnijder wordt opgenomen in het klooster en heeft nog vele beelden uit hout gesneden. Het door de man gemaakte beeld met Maria en haar Zoon komt in de kapel van de broeders. Vervolgens ontstaat devotie bij de piëta.
In 1586 komen de Geuzen en zij slaan op de berg met de molen kapel en beelden kapot. De kapel wordt gesloopt in 1621. Dit gebeurt tijdens de reformatie met een overheid die een anti-katholieke houding heeft. Het genadebeeld is snel achter een boom geplaatst en wordt zodoende gered. Vervolgens wordt de beeltenis in veiligheid gebracht in het 2 kilometer verder gelegen kasteel Hernen. Wat later gaat het beeld naar de parochiekerk. Op de plaats van de vernielde kapel wordt rond 1660 een lindeboom geplant en er komt een kleine kapel. De boom wordt gezien als een “koortsboom”, want als iemand een stukje kleding in de boom hangt, ontstaat er kans op genezing. De boom neemt de koorts weg. Tijdens een voorjaarsstorm in 1964 valt de boom om. Al die jaren blijven gelovigen komen naar de Kapelberg; zij zien dit als een heilige plaats waar hemelse genaden worden verkregen.
In 1795 is er opnieuw godsdienstvrijheid. Het houten beeld staat dan nog steeds in het naburige Hernen. Verscheidene pogingen mislukken om het genadebeeld terug te krijgen op de Kapelberg. In 1927 laat de hogere geestelijkheid zich met de zaak in. Arnoldus Franciscus (Arnold) Diepen (1860-1943), bisschop van ‘s-Hertogenbosch (1919-1943) doet een dringend verzoek het beeld terug te geven aan Bergharen. Dit heeft resultaat want op 3 augustus 1927 komt de beeltenis op een ezelskar naar de Kapelberg en wordt enthousiast onthaald.
De kruiswegstaties zijn gemaakt door beeldhouwer en wandschilder Walter Jacques (Jac.) Maris (1900-1996) en de bij hem en zijn vrouw inwonende beeldhouwster Els Tervoort (1927-2002).
In 1935 wordt een eenvoudige kapel gebouwd, maar deze is spoedig te klein voor de vele bezoekers. Op 23 mei 1948 is de huidige, grote kapel met twee kapellen voor kaarsen ingezegend. Het ontwerp is van architectenbureau Hugo Antonius van Oerle (1905-1994) en Jacobus Johannes Schrama (1913-1999).
In 2003 is opgericht de Katholieke Stichting Beheer Kapelberg Bergharen, die het terrein beheert. Deze organisatie is er gekomen op advies van Antonius Lambertus Maria (Antoon) Hurkmans (1944), bisschop van ‘s-Hertogenbosch (1998-2016).
BEDEVAARTSOORD
De kapel op de Kapelberg heeft de naam “Onze Lieve Vrouw ter Nood Gods” en ligt op het hoogste punt van het Land van Maas en Waal. Dit is op ruim 20 meter boven de zeespiegel.
De beeltenis van de Moeder der Smarten en haar dode Zoon is 87 cm hoog. Het is gemaakt van eikenhout en gepolychromeerd. Hierdoor heeft het beeld een kleurrijke uitstraling. Bij een latere restauratie is het zwaard uit de borst van Maria gehaald. In de nis van de kapel staat een replica, wat het origineel staat in de plaatselijke kerk.
Kruiswegstaties staan in een grote cirkel bij en rond de hoger gelegen kapel.
Naar de Kapelberg te Bergharen komen elke dag pelgrims in groep of als individuen. Veel belangstelling is er in de meimaand. Jaarlijks zijn er bedevaarten, waaronder een drukbezochte Maas en Waalse Mariabedevaart rond 15 augustus, de dag van de Tenhemelopneming van Maria. De eucharistieviering wordt omlijst door zang en muziek. De voor de kapel geplaatste banken komen dan bijzonder goed van pas.
De Kapelberg wordt niet alleen gebruikt voor eucharistievieringen en het bidden van de rozenkrans, maar ook voor dopen, huwelijksvoltrekkingen, jubilea-vieringen en uitvaarten.
Giften zijn welkom bij de Katholieke Stichting Beheer Kapelberg Bergharen.
BEREIKBAARHEID
Bergharen behoort tot de gemeente Wijchen in de provincie Gelderland.
Meer info is te vinden op www.mariakapelbergharen.nl.
Ook is het mailadres te gebruiken: info@mariakapelbergharen.nl.
De Kapelberg bevindt zich achter de molen “De Verrekijker” op de hoek van de Molenweg en Elzendweg.
Het adres van de Kapelberg is: Molenweg 55, Bergharen.
BELEVING
De molen op de Kapelberg is van grote afstand te zien en daar ga ik heen om een viering bij te wonen. Bij het in beeld krijgen van de molen komt het verhaal van rond 1500 in me op. Ik denk aan de man die zoveel moeite heeft gedaan om in het klooster te komen en over creatieve gaven beschikt.
Als ik op het terrein van de Kapelberg kom, zitten al vele gelovigen voor de kapel en ik kies een plaatsje onder een grote boom met zicht op kapel en belangstellenden. Naast de kapel zie ik een hoge klokkentoren staan en om meer te bekijken wacht ik tot na de eucharistieviering.
Na ruim een uur is er de gelegenheid koffie of thee te drinken en daar maak ik gebruik. Ik raak in gesprek over deze mariale plaats en verneem over activiteiten op deze berg. Daarna ga ik een rondgang maken en kom bij de kapel. Ik zie de piëta met Maria en haar gestorven Zoon. Hier is dan de genegenheid voor een extra gebed.
Vervolgens ga ik een kaarsenkapel in en maak wat meer lichtjes. Hierbij horen intenties voor goede mensen uit mijn vrienden- en kennissenkring.
Op de Kapelberg zie ik een monument staan dat herinnert aan 700 jaar Kapelberg (1312-2012). Maar liefst 700 jaar zijn hier allerlei geloofsuitingen. Wat een geschiedenis heeft deze plaats opgebouwd.
Tot slot maak ik een ronde langs de staties van de kruisweg en laat de bekende taferelen op me inwerken. Daarna kom ik weer bij de kapel en dank Maria. Wat is dit een mooie plaats en dan begrijp ik dat hier zoveel mensen komen.
OMGEVING
In Bergharen is ook de H. Anna-kerk te bezoeken. Dit is de parochiekerk en is toegewijd aan de heilige Anna, de moeder van Maria. De kerk heeft een driebeukige, neogotische bouw en is in 1895 voltooid. In het portaal van de kerk staat een 19e eeuws terracotta-beeld van moeder Anna, die Maria onderwijst. Ook is er een beeltenis van Sint-Anna-te-Drieën, namelijk moeder Anna, dochter Maria en kleinkind Jezus, uit de 14e eeuw. Het gebouw telt 7 torens en de architect is Caspar Johannes Hubertus Franssen (1860-1932). Adres: Dorpsstraat 48, 6617AE Bergharen.
De kerk van de H. Jodocus is dichtbij Bergharen gelegen, namelijk in het 2 km verder gelegen Hernen. Deze kerk toont een driebeukige kruiskerk in neo-romaanse stijl en is in 1893 gewijd. De architect-aannemer is Pier Stornebrink (1853-1910). In het portaal bevindt zich een Mariabeeld met de kleine Jezus. Het gebouw is een rijksmonument. Adres: Dorpsstraat 35, 6616AE Hernen.
In Wijchen staat de H. Antonius Abt-kerk, die in 1854 is gezegend. Het ontwerp van het godshuis is van Gradus Gradussen (1798-1880). In de kerk staat onder andere een beeltenis van Maria met Kind op de rechterarm. Adres: Oosterweg 2, 6602HD Wijchen. In Wijchen staat ook een Lourdesgrot. Van Wijchen naar Bergharen is het 10 km naar het noordwesten gaan.
Van de oude stad Nijmegen naar Bergharen betekent 16 km naar het westen afleggen.
Vertrekken uit Grave en aankomen in Bergharen vraagt 14 km naar het noorden overbruggen.
De Brabantse hoofdstad ‘s-Hertogenbosch verlaten en in Bergharen aankomen, houdt in 46 km naar het noordoosten reizen.
~~~
