~~~
GESCHIEDENIS
Het woord Piekary kan afkomstig zijn van “piekarz” en betekent “bakker”. Een andere bron zegt dat Piekary is afgeleid van het woord “pieczara” dat staat voor “grot”.
Het begin van het geestelijk leven gaat terug naar de parochie met kerk te Piekary in 1303, die is toegewijd aan de heiige apostel Bartholomeus. Het altaar is opgedragen aan de onbevlekte ontvangenis van Maria. Een legende uit 1303 vertelt dat het benodigde hout is afgeleverd, maar in de daarop volgende nacht is het materiaal op een andere plaats gekomen. Dit wordt als een teken gezien dat op die plaats de kerk moet komen en dat is op de heuvel Cerkwica. De houten kerk is ingewijd in 1318.
Het genadebeeld is gevonden in 1659 door Jakub Roczkowski, pastoor in de periode 1659-1679, die behoort tot de jezuïeten. Bij het schoonmaken van het genadebeeld ruikt het naar rozen. Hierdoor geeft de pastoor het kunstwerk een plaats in het hoogaltaar en maakt zijn bevinding aan de parochianen bekend. Dit gebeurt op 27 augustus 1659 en vervolgens begint de bedevaart tot ontwikkeling te komen. Ook laat deze pastoor de kerk renoveren.
In 1676 heerst een pestepidemie in de streek. Inwoners uit de regio komen naar de kerk om bij de beeltenis te bidden en Maria te vragen om genezing en redding. Spoedig hierna verdwijnt de epidemie en door dit wonder neemt de belangstelling voor de beeltenis verder toe. Maria wordt in Piekary dan genoemd “Mater Admirabilis” hetgeen staat voor “Wonderbaarlijke Moeder”.
Het genadebeeld dat in de basiliek is, blijkt niet de eerste afbeelding te zijn. De eerste icoon die in een zijkapel staat is uit de late 15e eeuw en de maker ervan is onbekend. Wellicht komt het uit een Italiaans of Tsjechisch atelier. De afmetingen zijn 129 cm lang en 92 cm breed. Het schilderwerk is op een tafelblad van linnenhout gemaakt. Het toont Moeder Maria met haar Kind op de linkerarm. In de rechterhand heeft Zij een appel vast, die verwijst naar Eva. Jezus draagt in de linkerhand het evangelieboek en maakt met de rechterhand een zegenend gebaar. Het portret behoort tot het type “Hodegetria” (zij die de weg wijst, wegwijzer) en verwijst naar de Byzantijnse schilderkunst. Het oorspronkelijk beeld van Maria is in Opole (Oppeln). In Piekary staat dus een ander beeld, dat hier vanaf de 17e eeuw is vereerd.
Latere onderzoeken wijzen uit dat het originele schilderij van het genadebeeld van vóór 1480 is. Het is niet bekend hoe het beeld naar Piekary is gekomen.
Rond 1600 krijgen de protestanten steeds meer macht in delen van Polen en uitingen van het katholiek geloof staan zwaar onder druk. Het gebeurt dat met geweld een katholieke kerk overgaat in protestantse handen. In 1620 lijden de protestanten een nederlaag en verandert de situatie in het voordeel van de katholieken. Ferdinand II (1578-1637), keizer van het Heilige Roomse Rijk (1619-1636), komt met een dictaat over schadeloosstelling en dit betekent dat de katholieken alle kerken en goederen moeten terugkrijgen.

In 1676 breekt in de regio van Piekary de pest uit, waardoor duizenden het leven laten. Velen komen op bedevaart naar het Mariabeeld. De pest verdwijnt en een wonder is gebeurd. De Mariacultus van Piekary breidt zich verder uit. Vervolgens gaat het beeld in 1680 naar Praag omdat daar dan de pest heerst en ook verdwijnt de epidemie. Johann Friedrich von Waldstein (1642-1694), aartsbisschop van Praag (1675-1694), verklaart het beeld voor wonderbaarlijk.
In 1682 zijn er aanvallen van Turken in Silezie en wordt het genadebeeld in veiligheid gebracht in de jezuïetenkerk te Opole.
In 1683 bezoekt Jan III Sobieski (1629-1696), koning van Polen en grootvorst van Litouwen (1674-1696), het bedevaartsoord om Maria te danken voor de overwinning op de Turken in het Beleg van Wenen in 1683. De laatste kilometers legt hij te voet af om daarna in Piekary voor Maria te buigen en Haar te danken. Als dank aan Maria brengt hij een gouden kelk mee en ook een pateen (plaat van edelmetaal voor het eucharistisch brood). Het bezoek en de gaven zorgen voor een wijdere bekendheid van het bedevaartsoord.
In 1697 legt Friedrich August (1670-1733) de katholieke geloofsgetuigenis af bij het genadebeeld. Hij is als August I keurvorst van Saksen (1697-1704 en 1709-1733), als August II koning van Polen (1709-1733) en is grootvorst van Litouwen (1698-1706 en 1709-1733). Hij ondertekent het “pasta convent”; een overeenkomst tussen de Poolse natie en de nieuwe koning voor zijn verkiezing tot de troon. Deze overeenkomst tekent ook August III (1696-1763). Door de Successieoorlog (1733-1738) wordt hij koning van Polen (1733-1763) en als Frederik August II keurvorst van Saksen (1733-1763). Hij legt de katholieke geloofsgetuigenis af in 1734.
In 1702 gaat het Madonnabeeld in het geheim weer naar Opole en dit keer uit angst voor Zweedse troepen. Een vergelijkend beeld van het genadebeeld komt op het altaar van de kerk van Piekary. Het originele beeld komt nooit meer terug en blijft in Opole, waar het in de kathedraal wordt vereerd. In 1983 wordt het beeld gekroond te Opole door paus Johannes Paulus II als de Moeder Gods van Opole.
In Piekary Śląskie wordt een ander beeld geplaatst. De beeltenis lijkt wat op het origineel, maar is toch beduidend anders. De link naar de Byzantijnse kunst verdwijnt, handen en vingers zijn korter, de vouwen in het kleed vloeiender, de kleuren veranderen wat en de gezichten wijzigen. Aldus ontstaat een geheel nieuw beeld van de Moeder Gods.
Tot 1776 organiseren de jezuïeten de bedevaarten en de werkzaamheden van de parochie van Piekary. Het bisdom neemt de taken over in het mariale oord.
De kerk wordt te klein door het toenemend aantal pelgrims en de bouw van en grotere bedevaartskerk dringt zich op. Pastoor Jan Nepomucen Alojzy Ficek (1790-1862), pastoor in Piekary (1826-1862), is heel actief in het bedevaartsoord en wordt ook de “Silezische apostel” genoemd. Hij initieert onder meer de calvarieberg en werkzaamheden van de uitgeverij. Zijn opvolger Bernard Purkop (1808-1882), pastoor van Piekary (1862-1882), realiseert de calvarieberg.
In de jaren 1844-1849 worden op de plaats bij de basiliek vier kapellen gebouwd, die verwijzen naar de Zeven Smarten van de Maagd Maria. Een nieuwe kerk wordt gebouwd in 1848 en krijgt twee hoge torens. In 1849 is het godshuis ingewijd door Melchior von Diepenbrock (1798-1853), bisschop van Breslau (Wroclaw) in de jaren 1845-1853, kardinaal (1850-1853) en poëet. Van Eleonora Magdalena Theresia von Paltz-Neuburg (1655-1720), keizerin van het Heilige Roomse Rijk, wordt een monstrans met edelstenen ontvangen bij de inwijding van de kerk, die de bisschop in zijn bezit had. Dit kunstwerk is gemaakt door Johann Martin Vogelhund/Fogelhundt (1698-1741), goudsmid uit Dillingen a.d. Donau.
De opvolger van pastoor Jan Nepomucen Alojzy Ficek is Bernard Purkop (1808-1882), pastoor van Piekary (1862-1882). Hij realiseert in 1869 de eerste grote kapel op de calvarieberg voor het graf van Jezus en later is dit de kapel van het graf van Maria. Tot zijn dood in 1882 worden nog 5 andere kapellen gebouwd. Vervolgens gaat Leopold Nerlich (1829-1895), pastoor van Piekary (1882-1895), aan de slag op de calvarieberg. Hij realiseert het overgrote deel van de gebouwen op de calvarieberg en wordt de beschermpatroon van Piekary genoemd. Karol Nerlich (1843-1900), pastoor van Piekary (1895-1900), broer van Leopold Nerlich, bouwt de Calvarieberg nog verder uit. Uiteindelijk omvat het grote project de realisatie van 14 kruisweg-kapellen, 15 rozenkranskapellen en 11 andere kapellen. Op 21 juni 1896 is de inwijding van het complex door Georg von Kopp (1837-1914), bisschop van Fulda (1881-1887), prins-bisschop van Breslau/Wroclaw (1887-1914) en kardinaal (1893-1914).
Op 15 augustus 1925 vindt de kroning van het genadebeeld plaats. De zilveren omlijsting is dan klaar. De kronen voor Maria en Jezus zijn een geschenk van Pius XI, paus van 1922 tot in 1939 en geboren als Ambrogio Damiano Achille Ratti (1857-1939). Tijdens de Tweede Wereldoorlog (1939-1945) zijn in de nacht van 7 op 8 december 1940 de kronen gestolen. Het Silezische volk zorgt voor de financiering van nieuwe kronen en op 13 juni 1965 wordt het genadebeeld opnieuw gekroond.
Sinds 1 december 1962 is de kerk verheven tot basiliek door Johannes XXIII, paus van 1958 tot in 1963, en geboren als Angelo Giuseppe Roncalli (1881-1963).
Op 12 september (verjaardag van het beeld van de Moeder Gods) 1963 wordt het genadebeeld van Piekary Śląskie benoemd tot hoofdbeschermheilige van het bisdom Katowice.
In 1984 worden de kronen van Maria en Jezus weer gestolen in de donkerte van de nacht. De derde kroning van het genadebeeld vindt plaats op 15 september 1985 en gebeurt door Herbert Bednorz (1908-1989), bisschop van Katowice (1967-1985). Opmerkelijk is dat de in 1984 gestolen kronen zijn teruggevonden vlak na de diefstal, maar pas in 2015 naar Piekary zijn teruggebracht door Wiktor Skworc (1948), aartsbisschop van Katowice (2011-2023). Deze kronen zijn hersteld en hebben een plaats naast het genadebeeld gekregen.
In 1986 is Moeder Theresa, geboren als Anjezië Gonxha Bojaxhiu (1910-1997), in het bedevaartsoord Piekary Śląskie. Zij is een Albanese, katholieke zuster die in 1950 stichteres is van de Missionarissen van Naastenliefde en actief is in India voor de allerarmsten.
Op 12 september 2000 is het genadebeeld met een zilveren voorhang bedekt. Hierop staan de afbeeldingen van de stad Piekary Śląskie en erboven de afbeelding van Maria met Kind. De beeltenis wordt elke morgen onthuld en in de avond verhuld.
Op 14 augustus 2008 is een ingrijpende renovatie afgesloten van zowel het externe, als het interne van de basiliek en is er een nieuwe wijding door Józef Kupny (1956), hulpbisschop van Katowice (2006-2013) en later aartsbisschop van Wroclaw (2013).
Op 1 mei 2011 komt naast het genadebeeld een dankkaars. Het is de kaars die door paus Johannes Paulus II op 6 juni 1979 aan Czestochowa is geschonken.
Naast pausen hebben ook Poolse presidenten het bedevaartsoord bezocht, zoals
– Stanislaw Wójciechowski (1869-1953), Pools president (1922-1926) in 1923
– Lech Walesa (1943), Pools president (1990-1995) in 1995
– Lech Kaczyński (1949-2010), Pools president (2005-2010) in 2005.
BEDEVAARTSOORD
De basiliek in Piekary Śląskie heeft de naam “Bazylika Najswietszej Marii Panny i sw. Bartlomieja” en in het Nederlands is dit “Basiliek van de Heilige Maagd Maria een Sint-Batholomeus”. De basiliek is dus aan twee heiligen toegewijd, namelijk Onze-Lieve-Vrouw en Bartholomeus. Het is een belangrijk bedevaartsoord in Silezië.
De basiliek is een neo-romaans gebouw.
Op de plaats bij de basiliek staan vier kapellen, die herinneren aan de Zevenn Smartenn van de Maagd Maria. Eén ervan is de kapel van de “Moeder Gods de Genezeres”. Hierin staat een barokaltaar met een beeld van Maria van Piekary, met de naam “Genezeres”.
Het genadebeeld van Pikary Śląskie heeft verscheidene titels: “Mater Admirabilis” (Wonderbaarlijke Moeder), “Genezeres van zieken”, “Toevlucht van de zondaars”, “Gastvrijheid gevende van Silezië” en “Moeder van gerechtigheid en volksliefde”. De laatste titel is van Johannes Paulus II, paus in de jaren 1978-2005 en geboren als Karol Józef Wojtyla (1920-2005). Deze paus heeft Piekary Śląskie meermaals bezocht en als dank steeds cadeautjes meegebracht, zoals stola, kaaskandelaar en gouden rozenkrans.

De calvarieberg met de vele kapellen is meer dan een levenswerk. Wat zijn hier ontelbare inspanningen geleverd.
In het bedevaartsoord is ook een afdeling om het drinken van alcoholische dranken terug te dringen.
Het bedevaartsoord is elke dag geopend.
BEREIKBAARHEID
Piekary Śląskie, een plaats van ongeveer 60.000 inwoners, ligt in het zuiden van Polen en wel in Silezië.
Adres van het bedevaartsoord: ul. Ks. Jana Ficka 7, 41-940 Piekary Śląskie.
Het adres van het pelgrimshuis Dom Nazaret is ul. Ks. Popieluski 6, 41-940 Piekary Śląskie.
Het pelgrimscentrum is gevestigd in de ul. Ks. Ficka 7a, 41-940 Piekary Śląskie.
Meer info is te vinden op www.piekary-bazylika.pl.
BELEVING
Op mijn bedevaartreis door Polen kom ik ook in Piekary Śląskie om de basiliek en het Calvariepark te bezoeken. Als ik in de plaats kom, is het allereerst een slaapplaats zoeken, want de zon is aan het ondergaan en ik graag een bed voor de nacht. In het Dom Nazaret vind ik de overnachtingsmogelijkheid. Dit pas geopende pelgrimshotel ligt tussen de basiliek en het spirituele park. Het bedevaartsoord vormt een groot domein en daardoor doet het recht een belangrijk bedevaartsoord in Silezië te zijn. De koffer plaats ik in de hotelkamer en ga naar de basiliek.

In de basiliek is een eucharistieviering aan de gang en ik besluit de aanwezigen maar niet te storen. Het is dan de kerk verlaten en naar het nabijgelegen park te gaan. Vooraan in het park staat een grote beeltenis van Johannes Paulus II, paus in de jaren 1978-2005 en geboren als Karol Józef Wojtyla (1920-2005).
Opnieuw word ik me ervan bewust dat deze paus in Polen als de meest bekende en vereerde landgenoot wordt gezien.
In het uitgestrekte park staan vele kapelletjes op een heuvel en steeds wordt een onderdeel van het lijdensverhaal van Jezus uitgebeeld. Dit is hier zo uitgebeeld dat sterk lijkt op de bijzonder plaatsen in Jeruzalem is. Ook staat in dit park een grot van grote stenen en daarin ligt afgebeeld een mooie Madonna. Het stelt het graf van Maria voor.

In dit religieuze park is nog meer te zien en ik volg een stijgende weg. Na enkele tientallen meters kom ik bij een kerkgebouw met een spitse toren. De deuren van de kerk zijn helaas dicht en ik besluit de heuvel af te gaan om het te zoeken in het pelgrimshotel
De volgende ochtend is het een rondgang in het domein van het bedevaartsoord maken en nogmaals de calvarieberg bezoeken. Daarna staat de basiliek op het programma.
In Polen zijn op een dag veelvuldig vieringen en dit bewijst ook dit bedevaartsoord van Piekary Śląskie. In de basiliek is er een derde eucharistieviering op deze ochtend. De kerk is goed bezet door gelovigen. Wat is er in dit land veel aandacht voor Onze-Lieve-Vrouw!!! Het is wachten tot de mis is gedaan om in de basiliek rond te gaan.
In de basiliek zie ik de beeltenis van Maria op het hoofdaltaar schitteren. Maria en haar Kindje zijn daar centraal afgebeeld. Beiden zijn gekroond en onder de schildering staat “Ave Maria”. Deze afbeelding is zo innemend! Na enkele minuten te hebben gebeden, maak ik de rondgang in de basiliek af. Vol bewondering neem ik de pracht van het interieur in me op. Vooral de beeltenissen van Maria en de glas-in-loodramen van het priesterkoor raken mij. Ook de aparte kapel van de Moeder Gods is meer dan indrukwekkend.
Tot besluit van het verblijf in dit bedevaartsoord bezoek ik een kapel die vlakbij de basiliek ligt. Het kleine gebouw draagt de naam “Matki Bozej Lekarki” en in het Nederlands wil dit zeggen “Onze-Lieve-Vrouw die heelt”. Halverweg de kapel houdt een hekwerk de bezoekers tegen. Het is tot hier en niet verder. Enkele kaarsjes steek ik aan en daar horen intenties bij. Ik zie het mooie altaar met Maria en kleurrijke zijramen. Dit is het moment te bidden voor het welzijn van mijn vrienden en goede kennissen.
OMGEVING
Van Katowice naar Piekary Śląskie gaan is 18 km naar het noorden reizen.
Van het bedevaartsoord van Czestochowa naar dat van Piekary Śląskie reizen is 70 km naar het zuiden gaan.
Vanuit Wroclaw vertrekken om in Piekary Śląskie aan te komen is 203 km naar het zuidoosten afleggen.
Van Warschau, de hoofdstad van Polen, zich begeven naar Piekary Śląskie houdt in 282 km naar het zuidwesten reizen.
Geplaatst: 31 januari 2025
~~~